Zo klinkt het heelal (als je het hoorbaar maakt)

Gortdroge astronomische waarnemingen, vertaald naar geluid. Zo zou je de sonificaties kunnen omschrijven die centraal staan in deze aflevering van Zimmerman in Space. Door die waarnemingen om te zetten in geluidsgolven, kun je bijvoorbeeld luisteren naar het zwarte gat in het centrum van het Perseus-cluster.

Eén trilling per 9,6 miljoen jaar

Dat zwarte gat produceert daadwerkelijk geluid, maar dan wel héél laag geluid. De laagste toon die wij kunnen horen is zo'n 20 Hz - een diepe bas - wat 20 trillingen per seconde inhoudt. Het geluid van het zwarte gat zit daar zo'n 57 octaven onder. Eén trilling duurt dan zo'n 9,6 miljoen jaar! Daar zijn onze oren niet geschikt voor - maar wel als je dat geluid versnelt afdraait, zodat het binnen onze gehoorbereik komt te liggen.

Dat klinkt wel een beetje onheilspellend, in tegenstelling tot de infrarood-foto van het centrum van ons Melkwegstelsel. Die klinkt juist heel mooi vredig en muzikaal, fijne muziek om bij te mediteren. Echt even luisteren dus.

Valse emoties

Sommige mensen worden een beetje wantrouwig van dit soort praktijken. Is het niet vergelijkbaar met de iris in een oog bestuderen, en daar allemaal conclusies aan verbinden over iemands persoonlijkheid? Deels is dat misschien zo, en we moeten ook niet te veel waarde hechten aan de emoties die deze geluiden wellicht kunnen oproepen.

Maar tegelijkertijd kan het verhelderend zijn om wetenschappelijke waarnemingen aan een ander zintuig aan te bieden, zodat we processen misschien beter kunnen begrijpen. Dat doen we overigens veel vaker. Op de beroemde eerste 'foto' van een zwart gat bijvoorbeeld zijn onzichtbare radiogolven omgezet in zichtbaar licht. De kleur oranje is gewoon gekozen omdat het er mooi uitziet.

Kleur? Welke kleur?

En trouwens, als we het dan toch over kleuren hebben: dacht je dat die echt bestonden? Welnee, de ogen krijgen alleen maar straling met uiteenlopende golflengtes binnen. 'Kleur', dat is wat ons brein daar vervolgens van maakt. Een visualisatie. Maar wel een mooie, net als de sonificaties in de laatste podcast van Hens Zimmerman.