Zo ging de oud-manager van The Stones met de megahit van The Verve aan de haal

Te midden van artiesten als Oasis, Blur, Suede en Pulp groeide The Verde in de tweede helft van de jaren 90 uit tot een van de grootste namen van de Britpop, het genre dat een paar jaar de popmuziek domineerde. Het in 1997 verschenen Bitter Sweet Symphony, afkomstig van hun succesvolle derde album Urban Hymns, werd de grootste hit van de band uit het Engelse Wigan.

In 1997 roept zowel NME als Rolling Stone Bitter Sweet Symphony uit tot de beste single van het jaar. Lezers van hetzelfde Rolling Stone kiezen de song in 2015 als de op twee na beste Britpoptrack aller tijden – na Common People van Pulp en Don’t Look Back in Anger van Oasis.

Tragisch familieverhaal

In de track uit frontman Richard Ashcroft zijn frustraties over het leven van alledag. Met de tekst “you’re a slave to the money, then you die” schetst hij zijn bittere – de titel zegt het al – perspectief op het bestaan van de working class in Engeland. “Mensen hebben zich een droom aangepraat gekregen die zegt dat geld al hun problemen op zou lossen”, vertelt de zanger in een interview met Songfacts.

De tekst is geïnspireerd door Ashcrofts vader Frank, die heel zijn leven werkte als administratief medewerker op een kantoor. In 1982 overleed hij plotseling aan een hersenbloeding, toen Ashcroft elf jaar oud was. “Hij werkte van negen tot vijf en kwam nergens”, zegt de zanger later in gesprek met Select. “Ik wist meteen dat zo’n leven niet voor mij was weggelegd.”

Ashcrofts tegendraadse houding wordt geaccentueerd door de iconische videoclip van Bitter Sweet Symphony, waarin hij op een straat in Londen stoïcijns door blijft lopen terwijl hij tegen mensen op botst. Met die bekende video brengt The Verve een ode aan de clip van Unfinished Sympathy van triphopformatie Massive Attack. Daarin is te zien hoe zangeres Shara Nelson in één onafgebroken shot door een straat in Los Angeles loopt.

Dispuut met The Rolling Stones

Naast de tekst en de clip is er nog een element dat Bitter Sweet Symphony onmiddellijk herkenbaar maakt: de strijkers. Die partij, die zich door het hele nummer herhaalt, is een sample van een orkestrale versie van het nummer Rolling Stones-nummer The Last Time. Die versie wordt in 1966 geproduceerd door Andrew Loog Oldham.

Voor het gebruik van het sample van zes seconden vraagt The Verve toestemming aan Decca Records, dat de Oldham-versie van The Last Time uitbrengt. Het duurt nog tot na de opnames van Urban Hymns dat de leden ontdekken dat er ook toestemming moet komen van Allen Klein, de voormalig manager van The Rolling Stones, die de rechten heeft op alle nummers die de band tot 1969 uitgebracht heeft. Daar valt het origineel van The Last Time onder.

Klein staat in de jaren 60 al bekend als een keiharde zakenman. Wanneer The Rolling Stones aan het eind van het decennium de samenwerking met Klein stop willen zetten, kost dat ze miljoenen.

Ook bij The Verve is hij hard in de onderhandelingen. Wanneer Klein beseft dat ze een potentiële nummer 1-hit te pakken hebben, die zonder zijn samenwerking niet uitgebracht kan worden, besluit hij honderd procent van de rechten te eisen. Richard Ashcroft mag in 1997 eenmalig duizend dollar in ontvangst nemen om afstand te doen van het nummer.

De zanger raakt verbitterd over de gang van zaken. Nadat Mick Jagger en Keith Richards vermeld moeten worden als componisten van Bitter Sweet Symphony, zegt Ashcroft in een interview dat dit “het beste nummer is dat The Rolling Stones de afgelopen twintig jaar hebben geschreven”.

Ironisch genoeg geeft Richards in 2003 toe dat The Last Time zwaar geïnspireerd is door het traditionele folknummer This May Be The Last Time, dat in 1955 wordt opgenomen door The Staple Singers.

Hit dankzij een reclame

Omdat Klein de rechten voor Bitter Sweet Symphony verkrijgt, is hij in staat om het nummer te gebruiken hoe hij het wil. Wanneer Nike de track in een tv-reclame wil gebruiken, zijn de leden van The Verve daar fel op tegen: met teksten als “you’re a slave to the money” is het nummer tenslotte een aanklacht tegen commercie.

Klein besluit echter een deal te sluiten met de sneakergigant. Zijn bedrijf, platenlabel ABKCO, ontvangt het overgrote deel van de som die Nike voor het nummer betaalt. De leden van The Verve ontvangen $175.000, een bedrag dat ze volledig overmaken aan het Rode Kruis.

Het gebruik van Bitter Sweet Symphony in de Nike-reclame zorgt ervoor dat het nummer flink gedraaid wordt in de Verenigde Staten. Ook in Europa komt Bitter Sweet Symphony in een commercial terecht, en daar wordt het nummer eveneens een grote hit.

Tóch de rechten

In 2019, ruim twintig jaar na de release van Bitter Sweet Symphony, kan Ashcroft toch opgelucht ademhalen. Wanneer hij een Ivor Novello Award, een Britse prijs waarmee zijn oeuvre geëerd wordt, in ontvangst mag nemen, maakt hij bekend dat Mick Jagger en Keith Richards afstand hebben gedaan van hun rechten op Bitter Sweet Symphony.

“Dat was een ontzettend aardige en gulle daad van Mick Jagger en Keith Richards”, geeft Ashcroft aan tegenover de BBC. “Ze draaien Bitter Sweet Symphony voordat het Engelse voetbalelftal speelt”, vervolgt hij, “nu kan ik rustig gaan zitten om naar een wedstrijd van Engeland te kijken, en eindelijk van het moment genieten.”

Live Aid

Eén van de meest memorabele versies van Bitter Sweet Symphony is op 2 juli 2005 te horen op Live Aid in Londen. Tijdens het optreden van Coldplay zegt Chris Martin: “Dit is waarschijnlijk het beste nummer ooit geschreven, en dit is de beste zanger ter wereld”, waarna Ashcroft het podium oploopt en het nummer zingt met begeleiding van Coldplay.

Bekijk de beelden hieronder:

The Verve in de NPO Radio 2 Top 2000

Bitter Sweet Symphony is in 2021 één van de twee noteringen van The Verve in de NPO Radio 2 Top 2000. Het nummer staat op plek 121 in de lijst, The Drugs Don’t Work staat op 1845.