Dolly Parton strijdt voor gelijkheid op de werkvloer in 9 to 5
Het vrolijk klinkende 9 to 5 is een van de grootste successen uit het oeuvre van Dolly Parton, maar achter die meezingbare hit schuilt een kritische boodschap. De Amerikaanse zangeres uit haar frustraties over de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.
Dankzij hits als Jolene en I Will Always Love You is Dolly Parton een van de grootste countrysterren ter wereld. Maar de Amerikaanse doet meer dan zingen alleen: zo heeft ze ruim 150 miljoen boeken geschonken om jonge mensen aan het lezen te krijgen, kwam ze in actie voor dierenwelzijn én strijdt ze in 1980 voor gelijkheid tussen vrouwen en mannen op de werkvloer. Dat doet ze in 9 to 5, de film waarin Parton haar acteerdebuut maakt.
Parton wordt benaderd door actrice Jane Fonda om in de film te spelen. “Jane dacht: Dolly zal het zuiden van de VS voor ons winnen”, schrijft de zangeres in 2020 in haar boek Dolly Parton, Songteller: My Life in Lyrics. “Later maakte ik de grap: ‘Ik zal ook vast iets van het noorden, oosten en westen voor je winnen’, want mijn fans zaten overal.”
Seksisme op de werkvloer
De film draait om drie vrouwen die zinnen op wraak op hun baas, die de vrouwen op het kantoor op een vreselijke manier behandelt. 9 to 5 verschijnt uiteindelijk als een behoorlijk luchtige comedy, maar het oorspronkelijke idee was een drama. De film is namelijk gebaseerd op de organisatie 9to5 uit Boston, die in 1973 wordt opgericht om te strijden voor een gelijke behandeling en een gelijk salaris voor vrouwen op de werkvloer.
“Maar iedere manier waarop we het deden, voelde het te prekerig”, vertelt Jane Fonda in 1981 aan The Canberra Times over het filmscript. Maar ondanks het feit dat 9 to 5 een comedy wordt, heeft Fonda nog altijd een duidelijke boodschap voor ogen: “We zeiden tegen [scriptschrijver] Colin Higgins: ‘Schrijf iets dat laat zien dat je een kantoor kan runnen zonder baas, maar niet zonder secretaresses.’”
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Wanneer Fonda aan Dolly Parton vraagt of ze haar acteerdebuut wil maken in de film, heeft ze één harde eis: de zangeres wil het themanummer voor 9 to 5 zingen. Dat mag, en Parton schrijft, tussen de opnames door, het gelijknamige nummer.
Voor het nummer geldt hetzelfde als voor de film: Parton verpakt een serieuze boodschap in een vrolijke verpakking. Want achter het catchy geluid van 9 to 5, waarop de zangeres haar acrylnagels laat klinken als een typemachine, schuilen de frustraties over de ongelijke behandeling van vrouwen.
They just use your mind / And they never give you credit / It’s enough to drive you / Crazy if you let it
It’s a rich man’s game / No matter what they call it / And you spend your life / Putting money in his wallet
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Nieuwe versie met Kelly Clarkson
In de tijd waarin 9 to 5 wordt gemaakt, verdienen vrouwen in de VS tussen de 57 en 61 cent voor iedere dollar die een man verdient. In de decennia die volgen is dat gestegen, maar ligt het bedrag nog altijd niet gelijk. “De film heeft iets goeds gedaan, maar blijkbaar niet genoeg, want we hebben nog altijd dezelfde problemen op de werkplek”, zegt Parton in 2019 in ABC News.
In 2022 verschijnt de documentaire Still Working 9 to 5, over de ontwikkelingen in de strijd tegen ongelijkheid op de werkplek sinds de film verscheen. Voor die documentaire maakte Parton een nieuwe versie van het titelnummer, in samenwerking met Kelly Clarkson.
Die versie klinkt behoorlijk anders dan het origineel, en de documentairemakers leggen uit waarom: “Het origineel is meer upbeat en klinkt hoopvol. Deze versie is juist melancholisch, omdat er 42 jaar na de release van dit nummer nog steeds vrouwen zijn die strijden voor gelijke behandeling op de werkvloer.”
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Dolly Parton in de NPO Radio 2 Top 2000
In 2022 is Dolly Parton vier keer terug te vinden in de NPO Radio 2 Top 2000. 9 to 5 staat op plek 848 in de lijst.
