Zeven decennia Bob Dylan: zijn belangrijkste platen op een rij

Met de release van zijn 39ste plaat Rough and Rowdy Ways op 19 juni 2020 zette Bob Dylan een imposant record neer: hij is de enige artiest die in zeven verschillende decennia met een nieuwe plaat in de histlijsten terecht is gekomen. Reden genoeg om die zeven decennia op een rij te zetten, en terug in de tijd te gaan met de belangrijkste platen van Bob Dylan.

De 20’s: Rough and Rowdy Ways

Dat Dylan in zijn late jaren nog altijd een productief tekstschrijver is, bewijst hij in het voorjaar van 2020 met Murder Most Foul, het langste nummer uit zijn carrière. In de tekst is de moord op John F. Kennedy in 1963 het ankerpunt, dat omringd wordt met Dylans interpretatie van de Amerikaanse politieke en culturele geschiedenis.

Murder Most Foul, dat bijna de 17 minuten aantikt, zit vol verwijzingen naar collega-artiesten. Zo citeert Dylan uit Warren Zevons meesterwerk Desperados under the Eaves en zingt hij over onder anderen The Beatles en The Who.

Het nummer blijkt een voorproefje naar een van Dylans sterkste albums in jaren, en mogelijk zijn allerlaatste. Zeker weten doen we het nooit, de songwriter blijft een enigma, maar de tekst van Key West (Philosopher Pirate) zou zomaar een afscheid kunnen zijn.

De 10’s: Tempest

In het decennium waarin Bob Dylan de Nobelprijs voor de Literatuur in ontvangst mag nemen voor zijn teksten, brengt hij verrassend genoeg vooral coverplaten uit. De oude bard lijkt geobsedeerd geraakt door Frank Sinatra, en croont zich een weg door zijn oeuvre.

In 2012 is er wel een plaat met eigen werk in de vorm van Tempest. Op dat album horen we rootsy nummers met hier en daar een Mexicaanse sound, aangevuld met teksten waarin Dylan zich af en toe van zijn meest sardonische kant laat zien.

Het titelnummer van Tempest is een ambitieuze, bijna veertien minuten durende vertelling van het zinken van de Titanic.

De 00’s: Modern Times

De titel doet wellicht anders vermoeden, maar op Modern Times uit 2006 verwerkt Dylan behoorlijk traditionele genres als blues, rockabilly en country in zijn nummers. De thema’s op de plaat, zijn 32ste, zijn hier en daar wél verrassend hedendaags. Zo zingt Dylan op openingsnummer Thunder on the Mountain over zijn bewondering voor Alicia Keys.

Modern Times wordt gezien als logische opvolger van Love and Theft uit 2001, een plaat waarop Dylan het geluid van folktraditionals al sterk omarmde. Rolling Stone omschrijft Modern Times als “Dylans derde meesterwerk op rij”.

De 90’s: Time out of Mind

In de jaren 90 lijkt Dylan wat te worstelen met het vinden van een nieuwe richting. Hij opent het decennium in 1990 met Under the Red Sky, een plaat waarop hij een berg gastartiesten uitnodigt (waaronder Slash, Elton John, George Harrison en Stevie Ray Vaughan), maar die niet erg goed ontvangen wordt.

Dylan zelf zou later ook zeggen dat er te veel mensen te horen waren op het album, en dat hij zich niet volledig op de plaat kan richten vanwege zijn werk met The Traveling Wilburys, de supergroep die hij vormde met George Harrison, Tom Petty, Roy Orbison en Jeff Lynne. Na Under the Red Sky brengt hij twee platen met covers van traditionele folknummers uit, Good as I Been to You (1992) en World Gone Wrong (1993), die ook niet geweldig ontvangen worden.

Maar in 1997 legt Dylan alle critici het zwijgen op met zijn dertigste album Time out of Mind, dat wordt beschouwd als een van de beste platen uit zijn oeuvre. Het door Daniel Lanois geproduceerde dubbelalbum opent met het galmende Love Sick, waarop Dylan een asgrauwe blik op de wereld schetst.

Het bekendste nummer van Time out of Mind is echter, met afstand, de ballad Make You Feel My Love. Die track wordt jaren later een gigantische hit voor Adele, en wordt daarnaast ook gecoverd door onder anderen Bryan Ferry en Neil Diamond.

De 80’s: Oh Mercy

Ook in de jaren 80 maakt Dylan een comeback na wat minder geslaagde platen. Hij begint het decennium als wedergeboren christen, met Saved (1980) en Shot of Love (1981) als sluitstukken van zijn gelovige trilogie. Opvolgers Infidels (1983) en Empire Burlesque (1985) doen het nog aardig, maar Knocked Out Loaded (1986) en Down in the Groove (1988) staan te boek als dieptepunten in Dylans carrière.

In 1989 is er dan tóch weer een sterk album: Oh Mercy. Dylan neemt het album in eerste instantie volledig op met Rolling Stones-gitarist Ronnie Wood, maar is niet helemaal tevreden over het eindresultaat. Pas wanneer Bono hem in contact brengt met producer Daniel Lanois, ontstaat er een versie die wel zijn goedkeuring krijgt.

De productie van Lanois zorgt voor wat discussies onder fans van Dylan (sommige zijn een liefhebber van zijn galmende sound, anderen zijn minder enthousiast), maar over de kwaliteit van de liedjes op Oh Mercy is weinig discussie. Most of the Time, een relaas waarin de hoofdpersoon zichzelf aan probeert te praten dat hij zijn ex-partner écht niet mist, is een meesterwerk.

En ook voor de Lanois-haters is er een uitkomst voor Most of the Time: het nummer verschijnt in 2008 in een ontzagwekkend mooie akoestische versie op outtakes-verzamelaar Tell Tale Signs, het achtste deel in Dylans Bootleg Series.

De 70’s: Blood on the Tracks

Een van de beste scheidingsplaten aller tijden, al ontkent Dylan zelf stellig dat de nummers autobiografisch zijn. Blood on the Tracks ontstaat in de tijd dat het huwelijk met zijn vrouw Sara op de klippen loopt, wat leidt tot een collectie nummers waarin een spectrum aan emoties – van geluk tot woede en verdriet – de revue passeert.

Hoewel Dylan zelf zegt dat hij zich laat inspireren door de verhalen van Anton Chekhov voor de teksten van Blood on the Tracks, heeft zijn zoon Jacob een andere interpretatie. “Het is alsof ik mijn ouders hoor praten”, zegt hij in een interview over het album van zijn vader.

Af en toe haalt Dylan stevig uit op Blood on the Tracks (“You’re an idiot, babe / It’s a wonder that you still know how to breathe”, zingt hij op het vinnige Idiot Wind), maar het album is vooral verdrongen een ode aan een verloren liefde. Bijna nergens komt dat sterker naar voren dan in If You See Her, Say Hello, waarin verdriet plaatsmaakt voor berusting.

De 60’s: Bringing It All Back Home

Halverwege de jaren 60 levert Dylan in een paar jaar tijd een historische reeks albums af, waarin hij zich ontpopt van folky protestzanger tot een artiest die een enorme veelzijdigheid laat horen. Zijn eerste grote verandering vindt plaats op Bringing It All Back Home, de eerste plaat waarop hij zich laat begeleiden door een elektrische band (wat hem in folk-kringen niet in dank wordt afgenomen).

Het album is nog echt een overgangsplaat: na de elektrische A-kant, met nummers als Subterranean Homesick Blues en Maggie’s Farm, is de B-kant akoestisch, met onder andere Mr. Tambourine Man en Gates of Eden erop. Opvolgers Highway 61 Revisited en Blonde on Blonde zijn wellicht nog hoger aangeschreven, maar die albums waren niet mogelijk zonder de stappen die Dylan op Bringing It All Back Home zet.

We horen nog steeds de maatschappijkritische protestzanger op It’s Alright, Ma (I’m Only Bleeding), waarin hij een politiek statement neerzet. Daar tegenover laat Dylan een meer abstracte kant zien, met songteksten die zich moeilijker laten interpreteren, zoals het absurdistische Bob Dylan’s 115th Dream, waarin hij zijn licht laat schijnen op de ‘ontdekking’ van Amerika door Christoffel Columbus.

Bob Dylan in de NPO Radio 2 Top 2000

In 2022 staat Bob Dylan vijf keer in de NPO Radio 2 Top 2000. Zijn hoogste notering is voor Hurricane op plek 323.