Bat Out of Hell: de onmogelijk geachte doorbraak van Meat Loaf

In de lijst met bestverkochte albums aller tijden moet Bat Out of Hell slechts drie platen voor zich dulden: Thriller van Michael Jackson, Back in Black van AC/DC en Whitney Houstons soundtrack voor The Bodyguard. In de jaren voor 1977, wanneer het album eindelijk verschijnt, worden de zanger en componist Jim Steinman bij het ene na het platenlabel weggelachen met hun collectie lange, pompeuze rockopera’s.

The Dream Engine

De man die aan de basis staat van Bat Out of Hell is Jim Steinman, de componist die later ook de hits Total Eclipse of the Heart schreef voor Bonnie Tyler en It’s All Coming Back To Me Now voor Céline Dion.

In 1969 schrijft Steinman de musical The Dream Engine, terwijl hij studeert aan de Amherst College in het Amerikaanse Massachusetts. Na de productie op de universiteit, hoopt hij de musical ook in Washington op de planken te brengen (Richard Gere zou de hoofdrol vertolken), maar dat gebeurt uiteindelijk niet.

Steinman verwerkt het verhaal van The Dream Engine in een nieuwe musical, Neverland, waarvoor hij zich laat inspireren door het verhaal van Peter Pan. Die voorstelling is de uiteindelijke basis van Bat Out of Hell. Drie songs van het album komen ook op het album terecht: de titeltrack, Heaven Can Wait en Formation of the Pack – dat wordt veranderd in All Revved Up With No Place To Go.

Meat Loaf: het ontbrekende ingrediënt

Terwijl Steinman hoopt Neverland naar de theaters in Broadway te krijgen, ontmoet hij in New York een opkomende acteur: Meat Loaf. De Amerikaan speelt in de musicals Hair en The Rocky Horror Picture Show (zowel in de theater- als de filmversie) wanneer hij op Steinmans radar verschijnt.

Het duo raakt steeds sterker overtuigd van de songs uit Neverland, en ze besluiten zich dan ook te richten op een album met zeven songs. Samen met zangeres en actrice Ellen Foley, die in Neverland speelt en uiteindelijk te horen is in Paradise by the Dashboard Light, gaan ze langs bij de ene na de andere platenmaatschappij, in de hoop een deal te krijgen.

Dat blijkt moeilijker dan gedacht. Meat Loaf en Steinman krijgen steevast te horen dat er geen markt is voor hun lang uitgesponnen rocksongs. Een bespreking met Clive Davis voor platenmaatschappij CBS loopt zelfs uit op een ruzie. “Weet je hoe je een nummer moet schrijven? Weet je iets over het schrijven van nummers?”, vraagt Davis naar verluidt aan Steinman. “Wanneer je straks naar buiten loopt zou je wat rock & roll-platen moeten kopen.”

Later zou Meat Loaf verklaren dat hij bijna de hoop verloor na deze ontmoeting met Clive Davis. Terwijl Steinman de tirade rustig over zich heen liet komen, riep de zanger hartstochtelijk “Fuck you, Clive!” na het verlaten van het kantoor.

Todd Rundgren

Maar Meat Loaf en Steinman vinden uiteindelijk tóch iemand die gelooft in Bat Out of Hell: de Canadese producer en muzikant Todd Rundgren. “Ik rolde over de grond van het lachen toen ik de nummers hoorde”, vertelt hij later in Classic Rock Magazine. “Ze klonken zo ongekend anders. Ik zei: ‘Ik moet dit album doen.’”

Met Rundgren achter de knoppen weet Bat Out of Hell het kenmerkende, grootse geluid te krijgen. Zoals op de titeltrack, waarin hij zijn gitaar laat ronken als een motorfiets. “Een van de meest ongelooflijke momenten in mijn leven”, omschrijft Meat Loaf, “was zien hoe Todd Rundgren dat in één take deed. In een kwartier speelde hij de solo in, en toen voegde hij nog wat harmonieën toe aan het begin. Het kostte hem uiteindelijk niet meer dan 45 minuten.”

Naast Rundgren werken er nog meer bekende gezichten mee aan de opnames van Bat Out of Hell. Pianist Roy Bittan en drummer Max Weinberg van Bruce Springsteens E Street Band zijn ook op het album te horen. Het geluid van de muzikanten zorgt voor de nodige vergelijkingen met songs als Jungleland en Thunder Road van Springsteens doorbraakplaat Born to Run.

Ongelooflijk succes

Maar naast de talentvolle muzikanten en de door Steinman gecomponeerde rockopera’s is er één element dat Bat Out of Hell zo’n succes maakte: Meat Loaf zelf. “Hij was de meest betoverende persoon die ik ooit heb gezien”, vertelt Steinman over zijn ontmoeting met de zanger. “Ik kan soms arrogant lijken doordat ik zeker over dingen ben, en ik was zeker over hem.”

Zijn theatrale roots als acteur, gekoppeld met die ongelooflijk krachtige stem, stelden de zanger in staat om de songs op Bat Out of Hell het gewicht mee te geven dat ze verdienden. En na de opnames is er uiteindelijk toch een platenmaatschappij die overstag gaat: Cleveland International, een onderdeel van Epic Records.

Bat Out of Hell verschijnt op 21 oktober 1977. In eerste instantie is de verkoop niet spectaculair, totdat het Britse muziekprogramma The Old Grey Whistle Test zes maanden na de release de videoclip van het titelnummer uitzendt. De reacties zijn overweldigend, en een week later zendt het programma de video nog eens uit.

De publiciteit die dat veroorzaakt, vormt het startschot van de wereldverovering van Bat Out of Hell. Uiteindelijk gaan er maar liefst 44 miljoen exemplaren van het album over de toonbank.

Volg de NPO Radio 2 Top 2000

De beste, leukste en mooiste liedjes ooit hoor je van 25 t/m 31 december in de Top 2000! Je volgt de lijst der lijsten via radio, tv en online. Bekijk de lijst van dit jaar.

>> KLIK HIER OM DE LIJST VAN 2023 TE BEKIJKEN <<