Pharoah Sanders: alleen de wierrook ontbrak

On stage

Sanders stond reeds vele malen eerder geprogrammeerd op North Sea Jazz. Fragiel doseert hij inmiddels zijn momenten, en laat het merendeel van de tijd zijn band het werk doen.

Wat

Sanders was ook vrijdag al te gast, en lijkt ook de tweede avond gezien zijn leeftijd aardig op dreef. Bij een swingend bluesje aan het eind doet de krasse knar nog een dansje. Zingen kan hij inmiddels maar beter achterwege laten.

Moment

Aan het einde van de set klinkt dan ineens alsnog (kippevel!) het meest memorabele basmotiefje uit de 'spiritual jazz' periode: The Creator has a master plan, in 1969 vereeuwigd door Sanders, samen met de legendarische jodels van zanger Leon Thomas. Destijds vooral geconcipieerd als antwoord op Trane's A love supreme. Inmiddels is het een absolute classic, in de jaren negentig werd dit nummer door UK acid jazz groep Galliano nog voor een nieuwe generatie ontsloten. Tegen de tijd dat Sanders zijn ultieme troefkaart uitspeelt ligt de rechterflank van de Hudson bezaaid met innig omstrengelde stelletjes, een tafereel dat eens te meer het sixties karakter van dit nummer benadrukt. Alleen de wierrookdampen ontbreken nog. En visionaire politici die toekomstgericht denken.

Oordeel

Eerder deze avond hield de Amerikaanse muziekhistoricus Ashley Kahn samen met de jonge saxofonist John Dikeman in het NRC Café een interessante lezing over het ontstaan van Impulse!, hét avantgarde label van de jaren zestig, waarop Coltrane A love supreme uitbracht, en Pharoah Sanders één van de grote namen was. Kahn, auteur van The house that Trane built, ging in op de sociale omstandigheden waarin een dergelijke hoge standaard van avantgarde muziek überhaupt kon worden uitgebracht, terwijl Dikeman steeds de gekozen muziekfragmenten zeer enthousiasmerend in puur muzikale termen besprak. De lezing stemde enigszins weemoedig: als je hoort hoe die destijds 31-jarige Creed Taylor het voor elkaar kreeg om zijn executives van het major label ABC Paramount te overtuigen om een eigen label te beginnen, nota bene toegewijd aan pure avantgarde jazz, vraag je je meteen af of zoiets nu nog mogelijk zou zijn. Kahn zag vooral de geest van de jaren zestig als factor waarin een dergelijke standaard kon worden behaald. En vilein merkte hij daarbij op dat de hoogtijdagen van dit soort jazz ver voor de doorbraak van Beatles, Stones and all that lagen. Sindsdien is populaire muziek (waartoe jazz ooit ook behoorde!) chronisch onderhevig aan marketingkrachten en 'the power of the marketing dollar'. Ging daarmee de spirit van dit soort vooruitstrevende muziek voorgoed verloren?Met dergelijke observaties in het achterhoofd kreeg het late night concert van Pharoah Sanders op de zaterdag onmiskenbaar melancholieke ondertonen.

Gehoord: Pharoah Sanders, Hudson, zaterdag 10 juli 2011, North Sea Jazz, Jaïr Tchong