Ornette Coleman: artist in residence, dag 1

Wie

Ornette Coleman, de legendarische vernieuwer, tevens instigator van de free jazz, wandelt het podium op zoals het een eminence grise van zijn statuur betaamt. Installeert zich zittend, met naast hem op een tafeltje de altsax met het karakteristieke Ornette geluid, viool en trompet. De altsax wordt tijdens het concert overigens heel wat overtuigender ter hand genomen dan de viool (het krast wat) en de trompet (het piept wat).

Verwachting

Dit jaar is Ornette Coleman NSJ-artist in residence, interessant dus om te zien hoe hij de drie concerten van dit weekend gaat invullen. Twee jaar geleden bracht Coleman in dezelfde Amazon het repertoire van zijn internationaal bejubelde live-cd uit 2005, Sound Grammar. De diepe, bijna rituele concentratie, en de onwaarschijnlijk intense spanningsboog van dat concert wordt vanavond helaas niet gehaald. Dag 1 staat in het teken van Ornette's baanbrekende elpee This is our music uit 1961. Het heeft wel wat van het uit de kast halen van een oud jasje, zoals Ornette hier zijn eigen repertoire afklopt, aanschiet, over de schouders trekt en ziet of het nog wel past. De sfeer is stukken minder cerebraal dan twee jaar terug, en meer die van een gemoedelijke vorm van nostalgie. De scherpte van de originele plaat verliest het hier, vooral door enige miscommunicatie tussen Ornette en tenorist Joshua Redman. Die klassieke tunes laten zich toch minder makkelijk herconstrueren. Het verschil in toon tussen de twee saxofonisten stoort meer dan dat het verrijkt. Joshua: diep, rond en fluwelig, versus Ornette: rauw, artificieel, ja bijna 'onsaxofonistisch'. Die vintage Ornette sound verhoudt zich maar lastig met het magnifieke, op schoonheid gerichte spel van Joshua Redman.

Publiek

Voornamelijk blanke veertigers en vijftigers, mannelijk, in devoot gepeins verzonken. Naast de recensent wipt iemand op bijna autistische wijze het hele concert lang mee op zijn stoel.

Moment

In de categorie pijnlijk: contrabassist Tony Falanga, die ineens (geheel onaangekondigd!) de prelude van de eerste cellosuite van Johann Sebastiaan Bach inzet. Onwillekeurig verschijnen de elpees van Ekseption, en vooral wat die symfonische rockgroep ooit Bach aan durfde te doen, voor het geestesoor. Falanga jaagt zich in rotvaart door dit heilig materiaal, op een manier die de ergste Beeldenstormen van de Lage Landen in herinnering brengt. Falanga wordt hierin kundig bijgestaan door Ornette, in de hem wel toe te vertrouwen rol als iconoclast.In de categorie zielsverheffend: het moment waarop Charlie Haden het podium op komt. Slechts een bescheiden aankondiging, maar zodra Haden zijn contrabas aanraakt stopt de planeet met draaien - en valt deze recensent in een verliefd katzwijm.

Oordeel

De aftrap van Ornette's residency kwam traag op gang, maar kreeg geleidelijk aan steeds meer diepgang. Die verdieping is vooral de verdienste van bassist Charlie Haden: diens ongelofelijk idiosyncratische spel doordrenkt het hele podium met soul, funk, karakter en persoonlijkheid. Daarmee tilt Haden ook Ornette's spel vele niveaus hoger. Drummer Denardo Coleman, zoon van Ornette, maakt overigens net als twee jaar terug een concert lang diepe indruk: vitaliteit, subtiliteit, culminerend in een ongenadig swingende groove - zonder ook maar een moment de andere ensembleleden te overrulen. Fantastisch, in 1 woord.

Gezien: Ornette Coleman. 20.15 tot 21.15 uur. Amazon. North Sea Jazz, Jair Tchong.