Track of the Day: Thelonious Monk - 'Criss Cross' (#1737)

Een echte meezinger is onze Track of the Day van vandaag niet, tenzij je de geïmproviseerde pianostukken feilloos na kan neuriën dan natuurlijk. Thelonious Monk bevindt zich in zijn hoogtijdagen wanneer hij het album Criss-Cross uitbrengt, maar er schuilt wellicht meer achter de muziek.

Thelonious Monk - 'Criss Cross'

Pionier van de bebop

Voor sommigen is zijn pianospel misschien te excentriek, maar de pionier van de bebop heeft flink wat zieltjes gewonnen over de jaren heen. Hij staat bekend om zijn (soms kinderlijk) speelse, dissonante en complexe improvisatiekunsten. Op zijn werk is altijd terug te horen dat hij de piano met veel plezier en gevoel bespeelt. Album Criss-Cross komt uit in 1963 en op dat moment beleeft Thelonious Monk de tijd van zijn muzikale leven.

Overstap naar een groot label

Op Riverside Records loopt het allemaal niet meer zo gesmeerd, dus wanneer Columbia Records hem in 1962 een contract aanbiedt besluit Monk om over te stappen naar dat label, op dat moment één van de vier grote labels in de Verenigde Staten. Natuurlijk zijn de mogelijkheden via dat label een stuk veelzijdiger, dus bereikt Thelonious Monk nu een veel groter publiek met zijn muziek. Het eerste album op dat label is Monk's Dream, dat in 1963 uitkomt. Veel nieuwe luisteraars worden geïntroduceerd aan de muziek en die vinden het blijkbaar verrassend goed, want dit album zou het bestverkopende album uit zijn carrière worden. Criss-Cross is de opvolger en komt hetzelfde jaar nog uit. Ondanks dat het minder verkoopt, is het misschien wel een beter album.

Briljante composities

Hoewel er enigszins een structuur in de nummers van Monk zit, haal je die er niet heel makkelijk uit. Hij houdt van complexiteit en onverwachte melodieën. Denk je dat hij de ene kant op gaat, gaat hij juist de andere kant op. Die manier van componeren typeert hem en is op Criss-Cross goed terug te horen. Op de titeltrack maakt hij gebruik van een veelvoorkomend AABA schema, waarbij de A-sectie in twee thema's kan worden onderverdeeld en de B-sectie die - in plaats van een verwachte contrasterende melodie - de A-secties in omgekeerde volgorde wordt gespeeld. De improvisaties ontwikkelen de thema's nog verder, waardoor de compositie alsnog als een samenhangend geheel klinkt.

Thelonious Monk - 'Eronel'

Geestelijk gestoord?

Criss-Cross is dus een succesvol album en laat de kwaliteiten van het kwartet van Thelonious Monk goed in het licht komen. Ondanks dat vertegenwoordigt het album toch zijn periode van aftakeling. De geruchten gaan de ronde dat hij geestelijk gestoord is, wat dan weer verklaard kan worden door zijn onregelmatige en speelse improvisatiestijl. Met natuurlijk al een behoorlijke carrière achter de rug, laat Monk het in de jaren '60 toch echt van zich afweten. Hij schrijft nog maar weinig nieuwe arrangementen en houdt het bij covers en herschreven versies van zijn oudere werk.

Thelonious Monk - 'Don't Blame Me'

Tijdens de Zwarte Lijst introduceerden we een nieuw item: Track of the Day, waarbij we het verhaal achter een ZL-plaat vertelden. Dit was zo leuk om te maken en de reacties waren zo positief, dat we hebben besloten de rubriek te continueren. De plaat in kwestie wordt de hele week door onze Rudy gedraaid, doordeweeks bij Zet 'm Op Rudy en in het weekend bij The Real Mackay. Crossmediaal opzeker!