Vandaag in 1971 kwam de legendarische plaat What's Going On? uit!

Het is vandaag precies 45 jaar geleden dat de klassieker What's Going On? op plaat verscheen. In 1971 stonden mensen rijendik voor de platenzaken om een exemplaar te bemachtigen. De epische titeltrack wordt vaak bestempeld als één van de mooiste nummers in de geschiedenis van de zwarte muziek. Daarom lichten we nog maar eens de achtergrond bij dat nummer uit.

Berry Gordy vindt het maar niks

Dat het nummer uiteindelijk is uitgebracht, is lang niet zo logisch als je denkt. Natuurlijk is dit nummer één van de belangrijkste soulnummers ooit gemaakt, van een album dat wordt beschouwd als één van de allerbesten in het genre. Toch zag Berry Gordy, de grote baas van Motown er aanvankelijk geen brood in. Hij noemde 'What's Going On?' het slechtste nummer dat hij ooit had gehoord. Hetzelfde gold voor 'Mercy Mercy Me (The Ecology)' die andere kraker van het album, waar Gordy bovendien aan toevoegde dat hij niet eens wist wat ecology betekende.

Geen zoetsappigheid

Maar er zijn nog veel meer redenen te bedenken dat het nummer nooit uitgebracht had kunnen worden. Door Marvin zelf in ieder geval. Want zo rond 1970 was hij al lang niet meer de vrolijke, zoetsappige en toegankelijke Marvin Gaye zoals de wereld hem had leren kennen van al die hits op het Motown-label. Niet in de laatste plaats veroorzaakt door de dood van zijn goede vriendin en zangpartner Tammi Terrell, die op 24-jarige leeftijd overleed aan een hersentumor. Zingen over bergen die nooit te hoog zijn, kon Gaye niet meer opbrengen.

Four Tops en The Originals

Door de dood van Terrell raakte Marvin in een depressie en het had weinig gescheeld of hij had de piano nooit meer aangeraakt. Hij wilde zelfs een carrière in American Football najagen, bij de Detroit Lions, maar die poging faalde jammerlijk. Intussen lag een kladversie van 'What's Going On' - weliswaar titelloos - al op een plank elders in Detroit. Renaldo 'Obie' Benson van The Four Tops had namelijk al een beginnetje gemaakt, naar aanleiding van politiegeweld in San Francisco bij anti-oorlogdemonstraties (vandaar de zin: 'Picket lines and picket signs/Don't punish me with brutality'). Marvin, nog zijdelings betrokken bij zijn collegae van Motown, leek het nummer wel geschikt voor The Originals, die al hits scoorden met 'The Bells' en 'Baby I'm For Real' waaraan Marvin ook al had meegeschreven.

Doordringen tot de ziel

Kortom, het was een fase waarin Marvin zijn huidige muzikale essentie in twijfel trok. Tegen Rolling Stone vertelde hij: "Ik werd bovendien erg beïnvloed door de brieven die mijn broer stuurde vanuit Vietnam, alsmede de sociale situatie hier in Amerika. Ik realiseerde me dat ik mijn eigen dromen en fantasieën achter me moest laten als ik liedjes wilde schrijven die echt tot de ziel van mensen doordringen. Ik wilde dat ze onder ogen zagen wat er allemaal aan de hand was in de wereld."

Artistieke vrijheid

Zodoende kreeg Marvin toch weer de geest om liedjes te schrijven, waarbij hij overigens eerst een stevig robbertje moest uitvechten met Berry Gordy, want die wilde dat Marvin Gaye gewoon weer lieve, leuke en blije liedjes zou maken. Maar Marvin hield zijn poot stijf en eiste volledige artistieke vrijheid voor zijn elfde studio-album. Schoorvoetend stemde Gordy in, zoals hij niet lang daarna ook Stevie Wonder dezelfde vrijheid gaf.

Als een slang

What's Going On? bleek een trendbreuk van jewelste van Marvin Gaye. Hij was als een slang die zijn oude huid afwerpt en als herboren door het leven gaat. De zoetsappige Marvin Gaye was afgeworpen en wat overbleef was een maatschappelijk bewuste en kritische Marvin, die de mensen hun ogen wilde openen voor de militaire molensteen om de nek van Amerikanen, de sociaal-economische problemen in de VS, politiegeweld, drugsverslaving, stedelijk verval en bendegeweld. Deze wijziging van thematiek bleek een schot in de roos, want het album What's Going On? wordt algemeen geaccepteerd als het belangrijkste soulalbum ooit gemaakt. En niet voor niets kozen jullie, onze luisteraars, de titeltrack van dit album als het beste zwarte nummer ooit gemaakt.

Bekijk hier in drie delen hoe Questlove, drummer en bandleider van The Roots en muziekfreak, 'What's Going On?' ontleedt:

Bekijk deel 2 en deel 3.

Last but not least: één van de allermooiste versies van 'What's Going On?' ooit opgenomen: