Hoe Neil Young met Heart of Gold het midden van de weg vond

In de vroege jaren 70 is Neil Youngs solocarrière, na bijdrages aan Buffalo Springfield en Crosby, Stills, Nash & Young, in volle gang. De Canadees heeft in 1970 zijn derde plaat After the Gold Rush uitgebracht, maar wordt tijdens de voorbereidingen op de opvolger geplaagd door fysieke klachten.

Rugklachten

Young worstelt al van jongs af aan met zijn gezondheid: als kind overleeft hij ternauwernood polio (de zanger wordt ziek tijdens dezelfde golf van het virus die songwriter Joni Mitchell treft) en lijdt aan epilepsie. In de jaren 70 komen daar ook nog eens zware rugklachten bij, waarvoor de songwriter onder het mes moet.

Als gevolg daarvan mag Young niet meer dan vier uur per dag staan, en heeft hij moeite met het vasthouden van een elektrische gitaar. Bij het schrijven van de songs van zijn vierde soloalbum Harvest besluit hij zich dan maar te richten op de akoestische gitaar, die hij zittend kan bespelen. Het heeft grote gevolgen voor de sound van het album, en van het bekendste nummer erop: Heart of Gold.

Zonder Crazy Horse

Bovendien besluit Young voor de opnames van Harvest te breken met zijn begeleidingsband Crazy Horse. De voornaamste reden hiervoor is de heroïneverslaving van gitarist Danny Whitten, die steeds minder in staat is om op te nemen. De groep is op After the Gold Rush nog maar minimaal aanwezig, en doet op Harvest zelfs helemaal niet meer mee.

In plaats van Crazy Horse neemt Young de plaat op met een nieuwe groep sessiemuzikanten, de Stray Gators. Die band ontstaat wanneer de Canadees in 1971 in Nashville is om op te treden in het tv-programma The Johnny Cash Show. Daar speelt Young het nummer The Needle and the Damage Done, een nummer dat hij schreef over de heroïneverslaving van Danny Whitten.

Op vrijdag 5 februari 1971 arriveert Young in Nashville voor de opnames en ontmoet hij Elliott Mazer, een producer die een studio in de stad heeft. Young en Mazer kunnen het goed vinden, en de zanger vraagt of hij de volgende dag niet wat muzikanten kan regelen voor een opnamesessie van de songs die hij voor Harvest geschreven heeft.

Mazer belooft zijn best te doen, maar geeft aan dat het lastig wordt om in het weekend een groep sessiemuzikanten kan regelen. En dus kan Mazer alleen maar drummer Kenny Buttrey regelen van Area Code 615, de band met wie hij geregeld samenwerkt, en vult hij het gezelschap aan met een groep sessiemuzikanten. Teddy Irwin speelt gitaar, Tim Drummond speelt bas en Ben Keith verzorgt de pedal steel. De Stray Gators zijn geboren.

Ondanks het feit dat een deel van de sessiemuzikanten nog nooit van Neil Young gehoord heeft, verloopt de opnamesessie wonderwel. Sterker nog, Ben Keith verklaart later dat ze vijf nummers opnemen voordat iedereen zich überhaupt aan elkaar heeft voorgesteld.

Heart of Gold

Tijdens dat weekend in Nashville wordt het overgrote deel van Harvest opgenomen, waaronder Heart of Gold. Het meeslepende liefdesliedje – waar Young op typerende wijze een zweem van melancholie aan toevoegt – heeft bovendien nog twee extra gastartiesten: James Taylor en Linda Ronstadt. De twee muzikanten zijn ook in Nashville voor The Johnny Cash Show en leveren de achtergrondzang bij het nummer.

In de track zingt Young over zijn zoektocht naar iemand met een hart van goud, terwijl hij ouder en ouder wordt (ook al is de zanger nog maar 26 wanneer hij het schrijft). Wanneer hij gevraagd wordt of het nummer gaat over Carrie Snodgress, de actrice met wie hij sinds 1971 een relatie heeft, zegt Young dat het nummer niet over een specifieke persoon gaat. Hij zingt wel over Snodgress in het Harvest­-nummer A Man Needs A Maid. Dat is een verwijzing naar de film Diary of a Mad Housewife, waarin hij haar voor het eerst ziet spelen.

Meer schuur!

Graham Nash, met wie Young in 1969 op Woodstock speelde als onderdeel van Crosby, Stills, Nash & Young, herinnert zich nog de eerste keer dat de zanger hem naar Harvest liet luisteren. “Ik was op Neils boerderij ten zuiden van San Francisco, waar hij een prachtig meer heeft”, vertelt Nash in 2018 aan NPR, “en hij vroeg me of ik zijn nieuwe album Harvest wilde horen.”

“Ik zei: ‘Ja, laten we naar de studio gaan’, maar dat is niet wat Neil in gedachten had”, vervolgt Nash. “Hij zei: ‘Stap maar in de roeiboot.’” Nash denkt in eerste instantie dat Young hem in de roeiboot een koptelefoon op zal zetten zodat hij in een serene omgeving, op het meer tussen het huis en de schuur, naar de plaat kan luisteren.

Niets blijkt minder waar. “Hij gebruikte zijn hele huis als linkerspeaker en de schuur als de rechter”, vertelt Nash, “en ik hoorde Harvest uit een stel ongelooflijk grote boxen komen. Het was ongelooflijk.” Na de luistersessie komt Elliott Mazer, die Harvest produceerde, naar de rand van de meer om aan Young te vragen hoe het klonk. “En ik zweer je dat dit gebeurde”, vervolgt Nash, “Neil Young riep terug: ‘Meer schuur!’”

Middle of the road

Nadat Youngs tevreden is over de hoeveelheid schuur in de mix, komt Harvest uit en wordt het enorme hit. Heart of Gold verovert de Amerikaanse hitlijsten, en is tot op de dag van vandaag de enige nummer 1-hit die Young scoorde.

De zanger beschouwt Harvest als een van zijn beste albums, maar kijkt met gemengde gevoelens terug op het succes van Heart of Gold. Wanneer hij in 1977 zijn verzamelalbum Decade uitbrengt, schrijft hij het volgende over de track: “Dit nummer bracht me naar het midden van de weg. Het werd al snel saai om daar te reizen, dus ging ik op weg naar de greppel. Daar is het ruwer rijden, maar ik heb er interessantere mensen ontmoet.”

En dus zoekt Young na Harvest in volle vaart de greppel op met zijn ditch trilogy. Met de albums Time Fades Away, Tonight’s the Night en vooral het exceptionele On the Beach uit 1974. Het levert een ander soort meesterwerk op, waarin Young het optimisme van Heart of Gold verruilt voor zijn gitzwarte realiteit.

Neil Young in de NPO Radio 2 Top 2000

Heart of Gold is een van de zeven noteringen van Neil Young in de NPO Radio 2 Top 2000. In 2020 staat het nummer op plek 280 in de lijst. Zijn hoogste notering is voor Old Man, dat op 250 staat.