Radioheads Paranoid Android heeft zijn ontstaan te danken aan Queen en duistere demonen

In 1997, twee jaar na het uitbrengen van hun laatste album The Bends, komt Radiohead met een nieuwe: OK Computer. Met nummers als Creep en Street Spirit (Fade Out), die te vinden zijn op hun eerste twee albums, kende de Britse band al aardige wereldwijde bekendheid. Dit derde studiowerk deed daar nog een schepje bovenop. Want mede door zijn experimentele vorm wordt het tot op de dag van vandaag enorm geprezen. Zo staat OK Computer bij muziekblad Rolling Stone zelfs op plek tweeënveertig van de vijfhonderd beste albums ooit gemaakt. Naast Paranoid Android kent deze plaat ook Radiohead-klassiekers Karma Police en Exit Music (for a Film).

Bekende inspiratiebronnen

De titel van het nummer refereert aan het personage ‘Marvin The Paranoid Android’ uit The Hitchhiker's Guide to the Galaxy, geschreven door Douglas Adams. Een boek dat veel werd gelezen door de band in hun The Bends-periode. Zoals je misschien al is opgevallen, bestaat Paranoid Android uit verschillende delen. ‘’Paranoid Android is eigenlijk een excuus om half afgemaakte nummers te combineren. Abbey Road-stijl’’, vertelde leadzanger Thom Yorke in een interview met muziektijdschrift NME. Abbey Road-stijl, dus net zoals The Beatles dus: een band die veel inspiratie gaf voor het schrijven van de OK Computer-leadsingle. Net zoals Queen, dat met het nummer Bohemian Rhapsody ook iets heeft gecreëerd dat bestaat uit meerdere delen. Alhoewel de band zelf aangeeft dat Paranoid Android niet ingewikkeld genoeg is om net zoals een van de bekendste NPO Radio 2 Top 2000-platen te zijn, helpt het wel. ‘’Het is geen Bohemian Rhapsody voor de jaren negentig, het is gewoon een makkelijk referentiepunt. Dat is hetzelfde als dat Creep bedoeld was om als Scott Walker te klinken, maar het lukte gewoon niet’’, gaf bandlid Ed O’Brian aan in een interview met Melody Maker.

Gucci little piggy

Naast de muzikale inspiratie door Britse grootheden, is het tekstuele gedeelte voortgekomen uit een vervelende ervaring die Thom Yorke meemaakte in Los Angeles. Om even te ontkomen aan de waan van de dag deed de zanger daar een drankje in een kroeg, maar met de inmiddels opgebouwde bekendheid was het lastig om dat in alle rust te kunnen doen. Veel mensen vielen hem lastig en gaven de zanger een erg slecht gevoel. Richting het einde van het nummer hoor je de zin ‘Gucci little piggy’. Ook dit heeft te maken met die zekere baravond, het verwijst naar een vrouw die daar destijds ook aanwezig was. ‘’Een van onze vrienden morst een glas wijn over een vacuümverpakte Gucci-outfit, compleet met bijpassende witte handtas. De heks wordt gek, wij vinden het grappig, totdat we het kwaad in haar ogen zien. Mijn vriend wordt gevraagd te vertrekken. Het Gucci-wezen komt het dichtst bij de duivel dat ik ooit heb gezien. De vrouw is bezeten. Ik kan die nacht niet slapen en vraag me af waar we mee bezig zijn. Stemmen die praten als faxmachines, sissen en spugen als demonen’’, is geschreven vanuit het perspectief van de zanger en te lezen op de website van de band rond de OK Computer-periode. Na de aanvaring met de vrouw begon Yorke met het schrijven van Paranoid Android.

Controversiële clip

Ondanks dat Radiohead werd verteld de clip van Paranoid Android net zo te maken als die van Street Spirit (Fade Out), besloten ze hun eigen plan te trekken. ‘’We hadden heel veel lol in het maken van dit nieuwe nummer, dus de video moest je aan het lachen maken en aan de andere kant ook ziek zijn’’, zei Thom Yorke in 1997 tijdens een radiouitzending van Jam! Showbiz. Om dit te bereiken vroegen ze Zweedse cartoonist Magnus Carlsson om hun nieuwe videoclip te animeren. De band was fan van Carlsson, die met zijn volwassen tekenserie Robin al een tijdje te zien was op het Britse Channel 4. ‘’Toen we hem vroegen om de clip te maken, hebben we Magnus niet de tekst gegeven. We wilden namelijk niet dat het eindresultaat te letterlijk zou zijn. Daarom sloot hij zich een hele dag op met het instrumentaal op repeat en tekende de plaatjes die opkwamen in zijn hoofd.’’ Toen het project was voltooid verscheen de clip zoals gebruikelijk op MTV, maar dit resulteerde direct in een relletje. Met grote verbazing van de Britten werd het origineel van de buis gehaald vanwege naakt- en gewelddadigheid. ‘’Ze draaiden hem twee weken ongecensureerd, omdat de vrouw die daarover ging ziek was toen hij uitkwam, wat echt geweldig was. Wat wel grappig is, is dat de meeste mensen het hebben over de tepels in plaats van die gast die zijn eigen ledematen eraf hakt’’, beklaagde Yorke.

Paranoid Android in de NPO Radio 2 Top 2000

De leadsingle van OK Computer staat sinds 2011 jaarlijks in de NPO Radio 2 Top 2000. Benieuwd naar het stijgen en dalen van deze en andere nummers in de lijst? Check dan onze statistieken!