Ronald Reagans invloed op de ultieme Marvin Gaye-song

De Marvin Gaye-hit klinkt rustgevend in de oren, al is de aanleiding voor het nummer bijzonder gewelddadig. Het is niet Gaye zelf die op het idee komt om het liedje te schrijven, maar Renaldo Benson, een van de leden van het populaire soulkwartet Four Tops. De groep heeft een handvol Amerikaanse top 10-noteringen en zelfs twee nummer 1-hits op zak wanneer ze in mei 1969 moeten optreden in Californië. Wanneer hun tourbus een tussenstop maakt in de stad Berkeley zijn de vier toppers ooggetuigen van massale studentenprotesten in People's Park.

Hippietijdperk

People's Park is eerder dat jaar aangelegd, direct naast de University Of California, en wordt op 20 april geopend. Studenten aan de universiteit zien het park als de ideale plek om hun ongenoegen te uiten over alles wat er aan de hand is in de wereld. Ook over de VS zelf en de betrokkenheid van het land in de Vietnamoorlog. Dat is een doorn in het oog van voormalig acteur Ronald Reagan, die op dat moment gouverneur van Californië is. Hij verdenkt de protesterende jeugd ervan het communistische gedachtegoed aan te hangen en zich immoreel te gedragen. Het hippietijdperk is op zijn piek en de seksuele revolutie is in volle gang, wat indruist tegen de normen van de aartsconservatieve Ronald Reagan.

Bloody Thursday

Nadat Reagan politietroepen People's Park instuurt om een einde te maken aan een bijeenkomst, komen de studenten in opstand. Niet veel later breken er rellen uit, waarbij de politie in eerste instantie traangas inzet. Als de mensenmassa toeneemt, naar schatting van vier- naar zesduizend man, worden de eerste schoten gelost door de wetsdienaars. Een toeschouwer wordt neergeschoten door een politieagent en overlijdt enkele dagen later. Een andere aanwezige wordt permanent verblind wanneer hij een kogel in zijn gezicht krijgt. Zo'n 130 mensen moeten in het ziekenhuis worden behandeld voor hun verwondingen. Het incident wordt later Bloody Thursday genoemd.

Drie tegen één

Four Tops-zanger Renaldo Benson is ooggetuige van de rellen en blijft met veel vragen achter. Hij wil zijn zorgen uiten in een liedje en gaat met een tekstidee naar songwriter Al Cleveland, die eerder al liedjes schreef voor grootheden als Gene Pitney, Dionne Warwick en Smokey Robinson. Benson en Cleveland denken een mooie song in handen te hebben voor Four Tops, dat op dat moment al twee jaar verlegen zit om een nieuwe top 10-hit. De drie andere leden van de soulgroep vinden dat een protestsong niet in hun repertoire past. Benson probeert zijn collega's over te halen dat het juist géén protestsong is, maar weet ze niet te overtuigen het nummer op te nemen.

Can he fix it?

Benson en Cleveland vinden dat het nummer meer aandacht verdient en vragen Marvin Gaye er nog eens naar te kijken. Gaye staat net als Four Tops, The Jackson 5, Stevie Wonder en The Supremes onder contract bij de platenfirma Motown. Hij neemt het liedje onder handen zoals RTL4-presentator John Williams dat bij een bouwvallige woning doet: de oorspronkelijke melodie wordt eruit gesloopt, de tekst wordt aangepast en de compositie wordt omgegooid. De soulzanger denkt dat het nummer, dat nu de titel What's Going On draagt, perfect is voor de Motown-groep The Originals. De andere twee schrijvers dringen Gaye er op aan dat hij het zelf moet uitbrengen. Logisch, want Marvin Gaye is op dat moment de grootste soloster van Motown.

Staking

Er is alleen één probleem: platenbaas Berry Gordy vindt het niks. "Dit is het slechtste wat ik in mijn hele leven gehoord heb", zou de platenbons Gaye hebben gezegd. Het is denkbaar dat Gordy weinig brood in het liedje ziet, omdat het mogelijk te gevoelig zou liggen bij een deel van het platenkopende publiek. Motown slaagt er in de jaren '60 en '70 als geen ander in om soulmuziek aan de man te brengen bij een overwegend wit publiek, in de vorm van brave liefdesliedjes en vrolijke dansnummers. Publiekslieveling Marvin Gaye die ineens over politiegeweld zingt? Dat ziet Berry Gordy niet zitten. Gaye stelt zijn baas een ultimatum: óf je brengt What’s Going On uit, óf ik ga in staking. Gezien Gordy verder niks van Gaye op de plank heeft liggen om uit te brengen, gaat hij overstag.

Koerswijziging

De single verschijnt in januari 1971. Marvin Gaye krijgt zijn gelijk wanneer de single door radiostations in het hele land wordt gedraaid en als zoete broodjes over de toonbank gaat. What's Going On bereikt in april 1971 de tweede plek in de Amerikaanse hitlijst, onder Just My Imagination (Running Away With Me) van The Temptations – ook onder contract bij Motown. Het nummer zorgt voor de koerswijziging waar Marvin Gaye al enkele jaren naar op zoek is. Hij is de mierzoete lovesongs die hij in de sixties zingt beu en wil iets maken met meer inhoud. Een gesprek met zijn broer Frankie, die in Vietnam gediend heeft, resulteert in het liedje What's Happening Brother, het tweede nummer op het album What's Going On.

Slaapkamersoul

Gaye heeft als idee om een volledig conceptalbum te maken in de stijl van zijn recente hit. Dit mede geïnspireerd door het Four Tops-album Still Waters Run Deep van een jaar eerder, bij wie in de tussentijd ook het sociale bewustzijn aangewakkerd is. Het album van Gaye wordt een ongekend succes en groeit uit tot een ware klassieker. Ondanks het succes van de plaat, laat hij de politiek getinte teksten varen voor zwoele slaapkamersoul als Let's Get It On, I Want You en Sexual Healing. Gaye wordt in 1984 doodgeschoten door zijn eigen vader. Later dat jaar wint Ronald Reagan, de man die in 1969 de politie opdracht geeft in te grijpen in People's Park, de presidentsverkiezingen. Wie weet welke prachtnummers Marvin Gaye nog had kunnen maken in het tijdperk van Reaganomics en zijn War On Drugs…

Je hoort What's Going On op 30 december tussen 09.00 en 10.00 uur tijdens de Top 2000.

Luister de NPO Radio 2 Top 2000

De beste, leukste en mooiste liedjes ooit hoor je van 25 t/m 31 december in de Top 2000! Je volgt de lijst der lijsten via radio, tv en online. Bekijk de lijst van dit jaar.

Foto omslag: YouTube