Na Master of Puppets hing de toekomst van Metallica aan een zijden draadje

Metallica is in 1986 toe aan het vijfde jaar in haar bestaansgeschiedenis. Muziekmaatjes James Hetfield en Lars Ulrich richtten de band op in 1981 samen met gitarist Dave Mustaine en bassist Ron McGovney. Laatstgenoemde zag zichzelf langzaam maar zeker gedegradeerd worden tot roadie en stapte uit de band. Dave Mustaine werd vanwege wangedrag uit de band getrapt door Lars Ulrich en richtte uit razernij Megadeth op - een band die na 40 jaar nog altijd erg succesvol is in de metalwereld.

Mustaine en McGovney werden vervangen door respectievelijk Cliff Burton en Kirk Hammett. Burton was door Ulrich en Hetfield gespot tijdens een optreden in Los Angeles met zijn band Trauma, waar hij zijn bassnaren zo onorthodox aansloeg dat Ulrich dacht dat hij de leadgitarist van Trauma was. Geen probleem dat hij uiteindelijk de bassist bleek; die zochten ze ook nog bij Metallica. Kirk Hammett was destijds gitarist bij Exodus, een band die bevriend was met Metallica. Hij kreeg een belletje toen ie op de wc zat. "De band was woedend toen ik zei dat ik naar Metallica ging. Paul (Baloff, zanger van de band, red.) goot z’n bierglas over me heen."

Aan de weg timmeren

Metallica was weer een viertal en Hetfield, Ulrich, Hammett en Burton timmerden met Kill ‘Em All en Ride The Lightning hard aan de weg. Al bij de tweede plaat liepen fans boos weg, teleurgesteld door het ‘mainstream’ geluid van ballad Fade To Black. Dat kon Metallica weinig schelen. "We maken wat we willen", liet Cliff Burton weten aan MTV.

Ondertussen had men ook in Europa kennisgemaakt met Metallica, waar de band in het voorjaar van 1984 rondtrok. Ze zijn hun eerste stappen in Europa nooit vergeten, zo blijkt uit deze documentaire van Omrop Fryslân:

Macht, oorlog, verslaving en bedrog

Een jaar later keert de band terug naar Europa, naar Kopenhagen om precies te zijn. Lars Ulrich kiest zijn geboorteplaats uit om met Metallica te werken aan hun nieuwe plaat. Geddy Lee van Rush was eerste keus om het album te produceren, maar die moest wegens tijdgebrek verstek laten gaan. De Deen Flemming Rasmussen neemt het werk uiteindelijk op zich. In 3 maanden werkt Metallica aan classics als Battery, Master of Puppets en Welcome Home (Sanitarium). James Hetfield schrijft duistere teksten over macht, oorlog, verslaving en bedrog en speelt met Zwitserse precisie zijn ingewikkelde gitaarpartijen op moordend tempo in. Lars Ulrich drumt alsof z’n leven ervan afhangt. Kirk Hammett kwam net uit een serie lessen van gitaarvirtuoos Joe Satriani en shred de ene na de andere pijlsnelle gitaarsolo de plaat op. De baspartijen van Cliff Burton dreunen werkelijk door het vinyl heen.

Op 3 maart 1986 ligt Master of Puppets in de winkels. De onheilspellende albumhoes is een schildering van grafkruizen, vastgeketend aan bloedrode handen en met een subtiele verwijzing naar het nummer Disposable Heroes: aan het meest linker kruis hangt de helm van een gesneuvelde soldaat, machteloos de oorlog in gezonden door zijn meerderen.

De plaat wordt door critici van tijdschriften en kranten direct goed ontvangen en Metallica mocht mee op tour met niemand minder dan Ozzy Osbourne, samen met zijn voormalige band Black Sabbath zo’n beetje de uitvinder van de heavy metal. De band komt voor het eerst terecht in gigantische stadions, werft een grote fanschare en bouwt een waardevolle vriendschap op met Ozzy.

De Damage Inc.-tournee, genoemd naar het slotnummer van Master of Puppets, is dus goed onderweg als Metallica een eerste tegenslag te verwerken krijgt. James Hetfield breekt in juli z’n arm bij een skateboardongeluk en moet 2 maanden lang worden vervangen door gitaartechnicus John Marshall. Op 26 september speelt Metallica in de Solnahallen in Stockholm voor het eerst weer met James Hetfield. Een bijzonder memorabel concert, maar niet door de rentree van ‘Papa Het’.

'Wat heb je gedaan?!'

De show ging voorspoedig. Metallica speelde de gebruikelijke set aan nummers van de drie uitgebrachte albums en twee covers van Britse metalbands Diamond Head en Blitzkrieg. Moegestreden klom de band weer in de krakkemikkige tourbus, op weg naar het volgende concert in de thuishaven van Lars Ulrich: Kopenhagen. In het absolute niemandsland van het zuiden van Zweden lag iedereen al lang te slapen toen de bus in de buurt van Ljungby plots van de weg raakte. In een poging van de chauffeur om de logge Van Hool terug op de weg te krijgen, belandde de bus op de kop. De band en crew werden ruw uit de bus geschud, maar kwamen er met slechts lichte verwondingen vanaf. Op één iemand na: Cliff Burton lag levenloos onder de bus.

“Wat heb je gedaan?! Wat heb je gedaan?!” Kirk Hammett kon niks anders schreeuwen toen hij ontdekte dat zijn maatje Cliff dood was. James Hetfield was “kilometers gaan lopen”, op zoek naar het ijs waar volgens de chauffeur de oorzaak van de fatale crash lag. “Ik wilde die gast vermoorden. Ik zou hem daar ter plekke afmaken.” Een toegesnelde journalist kon de eerste woorden van tourmanager Bobby Schneider optekenen: “Cliff moet meteen zijn overleden, want hij is rechtstreeks het raam uitgevlogen. Het gebeurde allemaal zo snel dat hij er niets van kan hebben gevoeld. Dat is een soort van troostend. We willen allemaal zo snel mogelijk naar huis en ervoor zorgen dat Cliff een fatsoenlijke begrafenis krijgt.”

'Nu gewoon drie gasten'

De toekomst van Metallica hing aan een zijden draadje. En als het aan James Hetfield had gelegen, was de band daar in het Zweedse platteland opgehouden te bestaan. “De band? Absoluut niet! Er is geen band. De band is op dit moment geen band. Het zijn nu gewoon drie gasten.” Lars Ulrich overtuigde hem ervan toch op zoek te gaan naar een vervanger, omdat Cliff het zo had gewild. Zo'n vijftig bassisten melden zich voor een plekje in Metallica. Baslegende Les Claypool (Primus) had zomaar beroemd kunnen worden met Metallica. Lars Ulrich had andermaal Dave Mustaine het bloed onder de nagels vandaan kunnen halen door Megadeth-bassist David Ellefson aan te nemen. Maar het was de totaal onbekende Jason Newsted die op 8 november 1986 met Metallica het podium van een nachtclub in Californië besteeg.

Met Jason Newsted in de band kon Metallica alsnog de Master of Puppets-tournee afmaken. Met de zegen van ‘schoonouders’ Ray en Jan Burton duurde het huwelijk tussen Newsted en Metallica ruim 15 jaar. Ray Burton bleef tot aan z’n dood in 2020 regelmatig concerten van de band van z’n overleden zoon bezoeken.

Metallica in de NPO Radio 2 Top 2000

Master of Puppets kreeg vorig jaar door de Netflixserie Stranger Things weer een opleving: in de NPO Radio 2 Top 2000 steeg de thrashmetalklassieker van 65 naar 29. En niet veel bands of artiesten kunnen zeggen dat daar nog twee nummers boven staan. Nothing Else Matters staat op plek 9, One op 22. In totaal was Metallica in 2022 11 keer te horen in de lijst.