Green Day protesteert nog altijd met 'American Idiot'

Kort na de eeuwwisseling gaat het niet goed met Green Day. Terwijl George W. Bush het Witte Huis betrekt, ziet het punktrio onder aanvoering van Billie Joe Armstrong dat zesde studioplaat Warning maar mondjesmaat verkoopt. De band wordt vervolgens geplaagd door alle denkbare rock-‘n’-rollclichés en tijdens de opnames van de geplande zevende langspeler, Cigarettes And Valentines, worden ook nog eens alle tot dan toe gemaakte opnames uit de studio gestolen.

Dankzij de aanmoediging van producer Rob Cavallo, die in 1994 al achter de knoppen zat bij Green Days doorbraakalbum Dookie, gaat het drietal aan de slag met een totaal nieuw project. Het wordt een punkrockmusical waarin de rol van de VS in de Tweede Golfoorlog een prominent thema vormt. Green Day noemt het album American Idiot.

Onverwachte comeback

De eerste single van American Idiot is het titelnummer. Ondanks de bijtende kritiek jegens de Commander In Chief en de verslaggeving van de oorlog in Irak door de Amerikaanse media betekent ‘American Idiot’ de eerste top 10-notering voor Green Day in eigen land. Met de catchy punkrocksong verwoordt Green Day het dan heersende sentiment van een groot deel van de bevolking tegenover die – volgens velen – ‘onterechte oorlog’.

Ook andere artiesten nemen een positie in tegen het beleid van Bush, waaronder P!nk, Eminem, Beastie Boys en Pearl Jam, maar alle succesvolle protestliederen ten spijt slaagt niemand erin het politieke tij te keren: de zittende Republikeinse president verslaat zijn Democratische tegenstander John Kerry met gemak bij de presidentsverkiezingen in november 2004.

Barack Obama brengt verandering

Er klinkt een nieuw geluid na de tweede ambtstermijn van George W. Bush. Waar tal van muzikanten in het begin van het decennium nog hun ongenoegen over de 43e president van de Verenigde Staten uiten, scharen ze zich in 2008 massaal achter zijn Democratische opvolger Barack Obama.

Terwijl Bruce Springsteen de boodschap van hoop en verandering van ‘the first black president’ uitdraagt op zijn album Working On A Dream, buigt Green Day zich in 2009 verder over de nalatenschap van de Bush-administratie op het album 21st Century Breakdown. Tegen de achtergrond van een economische crisis zetten Armstrong en consorten zich nog feller af tegen de politiek en media, met als bijkomend gevolg dat de verkoopaantallen nog maar een fractie van die van American Idiot zijn. Datzelfde jaar gaat de musicalbewerking van American Idiot in première, die met bijna 450 voorstellingen een succes genoemd mag worden.

Television dreams of tomorrow

Ruim vijftien jaar na het verschijnen van American Idiot ziet de wereld er heel anders uit, met vastgoedmagnaat en realitysoapcelebrity Donald Trump in de Oval Office. Hoewel ambtsgenoot George W. het destijds stevig te verduren kreeg van popmuzikanten, staan er anno 2020 geen protestsongs over Trump in de hitlijsten. Ze worden wel gemaakt, onder meer door Arcade Fire, Eminem en Gorillaz, maar ze blijven onderbelicht. De reden daarvoor lijkt ‘m vooral te zitten in het feit dat het makkelijker is om je op creatieve wijze uit te spreken tegen een zinloze oorlog dan tegen corruptie in Washington DC; de Vietnamoorlog bracht immers ook meer wereldhits voort dan Nixons Watergate-schandaal. Hun protest klinkt anno 2020 nog altijd voort in de tekst van toen:

Don't want to be an American idiot
One nation controlled by the media
Information age of hysteria
It's going out to idiot America

Fake news

Meer dan ooit is er verdeeldheid onder het Amerikaanse volk over zijn politieke leiders en de media nemen daarin een toenemend polariserende rol in. Media die negatief over Trump berichten worden door de president zelf beticht ‘fake news’ te verspreiden, terwijl hij maar al te graag zijn beleid toelicht bij zijn favoriete presentatoren van Fox News. Een nieuwszender die bijna letterlijk het woord van het staatshoofd verkondigt, sluit schrikbarend veel aan op de claim van Green Day over hoeveel invloed tv-zenders op de publieke opinie hebben. De ‘information age of hysteria’ staat niet ver af van het in 2004 nog niet bestaande fenomeen van alternatieve nieuwsgaring via socialmediaplatformen als Facebook en YouTube, noch van Trumps voorliefde zijn mening te ventileren via Twitter.

Opnieuw actueel

Kortom, vijftien jaar later is de songtekst van ‘American Idiot’ geenszins verouderd. Tijdens het bezoek van Trump aan het Verenigd Koninkrijk in juli 2019 wordt dat nog eens pijnlijk duidelijk, wanneer het nummer opnieuw de Britse Top 40 binnenkomt. In de Top 2000 stond 'American Idiot' in de meest recente editie op plek 679.

Foto omslag: ANP