Tears for Fears schreeuwde zich een weg naar wereldwijd succes

Hoewel debuutplaat The Hurting (1983) een succes in eigen land was, werd Tears for Fears in de eerste helft van de jaren 80 niet heel erg serieus genomen. In de recensie van dat debuut, waarop onder andere Mad World staat, schreef NME: “Natuurlijk zijn ze populair, maar dat was dominee Jim Jones ook toen hij 5.000 volgelingen mee naar Guyana nam voor een massazelfmoord.”

Songs from the Big Chair

Vastbesloten om dat imago te veranderen, haalden Roland Orzabal en Curt Smith alles uit de kast voor opvolger Songs from the Big Chair uit 1985. En met succes: de tweede plaat van Tears for Fears werd tijdens de eighties al enthousiast ontvangen, en is inmiddels uitgegroeid tot een hoogtepunt van de popmuziek uit dat decennium.

Met Songs from the Big Chair is Tears for Fears niet alleen bij de muziekpers een succes, maar ook bij het publiek. Sterker nog, met de tweede plaat veroveren de Britten ook de Amerikaanse hitlijsten, iets wat met The Hurting twee jaar eerder niet lukte. Dat komt door twee successingles, die qua sound mijlenver uit elkaar liggen.

Shout

Aan de ene kant is er Shout, dat in november 1984 – drie maanden voor de release van Songs from the Big Chair – een flinke impact maakt in Engeland. Kenmerkend aan het nummer is het dreunende, zich constant herhalende refrein.

Voor die track laat Tears for Fears zich inspireren door psycholoog Arthur Janov, die in 1970 het boek The Primal Scream uitbrengt. De Amerikaan is de grondlegger van de primaltherapie, die gebaseerd is op het idee dat psychologische problemen vaak voortkomen uit onverwerkte trauma’s uit de jeugd. Volgens Janov is de manier om zulke trauma’s te verwerken door ze letterlijk van je af te schreeuwen – de primal scream.

Tears for Fears laat zich in eerste instantie al inspireren door het werk van Janov: de bandnaam is een referentie naar de therapie van de psycholoog. Daarmee zijn ze niet de enige muzikale act waar hij invloed op had. John Lennon en Yoko Ono zijn in 1970 bekende patiënten van hem. Op zijn solodebuut John Lennon/Plastic Ono Band is onder andere op openingstrack Mother te horen hoe de voormalig Beatle de primal scream in zijn muziek gebruikt. Ook de Schotse alternatieve rockband Primal Scream (bekend van de single Rocks) dankt zijn naam aan Janovs methode.

Arthur Janov is niet alleen verantwoordelijk voor de inspiratie voor de naam Tears for Fears, maar ook voor Shout. Gevoed door zijn theorieën over de primal scream blijft zanger Orzabal herhalen dat je je problemen van je af dient te schreeuwen: “Shout, shout / Let it all out / These are the things I can do without”.

Maar met de song verwijst Tears for Fears niet alleen naar de behandeling van Janov. Het is volgens Orzabal ook een oproep tot protest. “Veel mensen denken dat Shout weer een nummer over primaltherapie is”, vertelt de zanger, “Maar het is ook verbonden met politiek protest. Het nummer kwam uit in 1984, toen veel mensen zich nog steeds zorgen maakten over de gevolgen van de Koude Oorlog, en het was min of meer een oproep om te protesteren.”

Hoewel Orzabal tijdens het schrijven denkt dat Shout een goede albumtrack kan worden, meent producer Chris Hughes dat het een grote hit kan worden. Hij krijgt gelijk: Shout haalt de nummer 1-positie in onder andere Engeland, Amerika en Nederland.

Everybody Wants to Rule the World

Shout is in het grootste deel van de wereld de eerder uitgekomen single van Songs from the Big Chair, maar platenlabel Mercury staat erop om Everybody Wants to Rule the World eerder uit te brengen in de VS. Reden daarvoor is het relatief vrolijke, lichte geluid van die track in vergelijking met het dreunende Shout.

Tears for Fears maakt het nummer naar eigen zeggen ook om de Amerikaanse markt te veroveren. De song wordt op het laatste moment toegevoegd aan Songs from the Big Chair. Orzabal speelt twee akoestische akkoorden voor producer Chris Hughes, die hem overtuigt het nummer verder uit te werken om te scoren in de VS.

Orzabal heeft in eerste instantie weinig verwachtingen van het nummer, dat oorspronkelijk Everybody Wants to Go to War heet. Wanneer besloten wordt om de titel te veranderen in Everybody Wants to Rule the World, gaat de knop om bij de zanger, en verlopen de rest van de opnames soepel. “Het was zo simpel en het kwam zo snel bij elkaar”, vertelt Hughes later, “het was eigenlijk moeiteloos. De geschiedenis van die opnames is eigenlijk enorm oninteressant.”

Ondanks het lichte thema is de tekst van Everybody Wants to Rule the World wederom behoorlijk duister. “Het concept is behoorlijk serieus”, schrijft Curt Smith op de website van Tears for Fears. “Het gaat erover dat iedereen op zoek is naar macht, over oorlog en de ellende die dat veroorzaakt.”

Met de release van Everybody Wants to Rule the World komen Hughes’ verwachtingen uit: de song haalt de bovenste plek in de Amerikaanse hitlijsten. Na dat succes weet ook Shout een enorme impact te maken in de VS.

Tears for Fears in de NPO Radio 2 Top 2000

In 2021 is Tears for Fears vijf keer terug te vinden in de NPO Radio 2 Top 2000. Everybody Wants to Rule the World is de hoogste notering op plek 445, Shout staat op 943 in de lijst.