Protestsong of complottheorie? Het verhaal achter Uprising van Muse

Hoewel het oeuvre van Muse bol staat van de verwijzingen naar andere werelden, van het epos Black Holes and Revelations tot het door de sci-fi uit de jaren 80 geïnspireerde Simulation Theory, kiest de band soms ook voor wereldlijke zaken als inspiratie. Zoals de kredietcrisis van 2008, die ontstaat na het ineenstorten van de huizenmarkt. Het lijdt tot de grootste recessie sinds de Beurskrach van 1929 én inspireert frontman Matt Bellamy tot het schrijven van Uprising, een van de bekendste songs van het Britse trio.

Waar gaat Uprising over?

Deze economische crisis wordt uiteindelijk in 2011 bedwongen, mede dankzij een in allerijl georganiseerde G20-bijeenkomst in Washington in november 2008. Er vinden vreedzame protesten plaats in Washington en in andere grote steden wereldwijd, die dagenlang het nieuws beheersen.

Zo ook in Londen, waar Muse-frontman Matt Bellamy op dat moment in zijn appartement nabij de verschillende ambassadegebouwen aanwezig is en de lokale protesten aanschouwt. Deze gebeurtenis zet Bellamy aan het denken en dit vormt al snel het onderliggende thema van het nummer Uprising. “Ik vond die protesten eerlijk gezegd nogal inspirerend”, zegt de zanger er een jaar na dato over. “Gewoon het idee dat mensen zich vermaken met een vreedzaam protest, maar dat de politie er toch in slaagt om er iets gewelddadigs van te maken, vind ik verontrustend. Dus daar gaat Uprising over.”

Vreedzame revolutie

Bellamy wil de onvrede die in 2008 in de lucht hangt vangen in de sfeer van Uprising, dat het openingsnummer wordt van het vijfde studioalbum The Resistance. “Ik wilde een liedje schrijven dat het gevoel beschrijft dat je een oor aangenaaid bent door de mensen die je zou moeten kunnen vertrouwen”, legt hij uit. “Het somt op waar dit album over gaat. We zijn al die bankiers en politici beu, weet je? Ze maken er een zooitje van. Ze verspillen het geld en verpesten alles. Dus het is min of meer een nummer waar ik zeg: ‘Neem de macht terug, maar doe dat wel op een plezierige manier.’ Je moet proberen om het altijd naar je zin te hebben, vind ik.”

Bellamy dacht dat de protesten iets op gang brachten en hij hoopte dat met Uprising voort te zetten. “Gedurende de G20-protesten zaten we met Groot-Brittanië op een kantelpunt; een vreedzame revolutie. Ik denk dat dit land dat nodig heeft en hoop dat het niet afgezwakt is. Hopelijk kunnen we dat vlammetje weer aanwakkeren.”

(Up)rising in de Top 2000

Wanneer Muse in de zomer van 2009 de single Uprising uitbrengt, is de wereld nog herstellende van de economische crisis die een jaar eerder startte. Het sentiment van het nummer is op dat moment nog actueel. Hoewel het geen hele grote hit wordt, komt Uprising datzelfde jaar nog de Top 2000 binnen, op een relatief bescheiden 1726e positie.

Overigens is dat niet het enige aan de huizencrisis gerelateerde nummer dat in 2009 de Top 2000 binnenkomt, want ook Working On A Dream van Bruce Springsteen doet dat jaar zijn intrede, op nummer 598. Uprising van Muse gaat het volgende jaar ruim vijfhonderd plekken omhoog en weer een jaar later vinden we de rocksong op nummer 255. Tijdens de 23e editie van de Top 2000 bereikt Uprising zelfs zijn hoogste positie ooit: nummer 79. Tevens is het zowel de langst genoteerde als de hoogst genoteerde plaat van Muse in de lijst. In totaal staat de groep er vijftien keer in.

Rechtse complottheorieën

Mede door de strijdlustige songtekst van Uprising en de gepassioneerde wijze waarop Matt Bellamy die vertolkt, wordt het nummer meer dan eens in een andere context gezien dan die de Muse-frontman voor ogen heeft. Glenn Beck, een presentator op de rechtse Amerikaanse nieuwszender Fox News haalt de songtekst volledig uit zijn verband en beweert dat het liedje zou beschrijven wat er met land zal gebeuren onder aanvoering van de Democraten.

“In de VS is de complottheoriesubcultuur gekaapt door rechtse stemmers om mensen als Obama neer te halen en om het rechtse libertarisme naar de voorgrond te brengen”, aldus Bellamy. “Dat vind ik raar. Uprising wordt door heel veel Amerikaanse politici aangevraagd om te gebruiken tijdens hun bijeenkomsten en we wijzen ze allemaal af.”

Politiek muziekgebruik

Muse is niet de enige band wiens liedjes verkeerd begrepen worden door politici. Het komt lang niet altijd voor dat deze politici formeel toestemming van de songschrijvers of de oorspronkelijke uitvoerende artiesten vragen om hun nummers te gebruiken voor politieke doeleinden.

Vooral bij Republikeinse politici in de VS lijkt dit bovengemiddeld vaak voor te komen. Zo stuurt ABBA een advocaat op presidentskandidaat John McCain af wanneer die hun liedjes gebruikt en Bobby McFerrin is er alles behalve blij mee wanneer George Bush zijn hit Don’t Worry, Be Happy inzet om zieltjes te winnen. Donald Trump maakt het helemaal bont, want die wordt op de vingers getikt door The Rolling Stones, R.E.M., Neil Young en de erven van Leonard Cohen wanneer bij zijn beruchte rally’s liedjes van deze grootheden worden afgespeeld. Vaak projecteren politici hun eigen ideologieën op andermans songteksten zonder uit te vogelen waar een liedje nu eigenlijk over gaat.

Gevoel van machteloosheid

De waardering van de muziek van Muse door rechtse en conservatieve politici is Bellamy echter niet vreemd, ook al beschouwt hij zichzelf meer als een ‘naar links neigende liberalist’. Zijn vader speelde in de band Tornados, die in 1962 een wereldhit scoorde met het indertijd vernieuwende instrumentale stuk Telstar — een van de favoriete nummers van Margaret Thatcher (Telstar staat van 1999 tot en met 2005 in de Top 2000 genoteerd).

In dat opzicht vindt Bellamy het ook niet uitzonderlijk dat de muziek van Muse gelinkt wordt aan allerlei complottheorieën. Sterker nog, tot op bepaalde hoogte is de zanger daar zelf ook in geïnteresseerd. “Dat trok mij altijd wel aan”, geeft hij toe in een interview. “Naarmate de tijd verstreek, ben ik veel rationeler en empirischer geworden en ben ik erin geslaagd me te concentreren op iets meer realistische, tastbare dingen.” Hij denkt bovenal dat mensen zich kunnen herkennen in het gevoel van machteloosheid dat hij bezingt. “Het is best mogelijk dat ik een beetje paranoïde ben.”

Muse in de NPO Radio 2 Top 2000

Met plek 79 is Uprising dit jaar de hoogste notering voor Muse in de NPO Radio 2 Top 2000. Het is een van de vijftien nummers van het Britse trio in de lijst der lijsten. Je hoort Uprising op vrijdag 31 december tussen 15:00 en 16:00 uur.