Waar gaat Sympathy For The Devil nu echt over?

Al sinds de allereerste editie van de Top 2000 staat Sympathy For The Devil in de lijst der lijsten. De invloedrijke Rolling Stones-single uit 1968 pingpongt steevast op en neer tussen nummer 14 en nummer 66 en is daarmee een vaste waarde op oudejaarsavond. Terwijl de geur van oliebollen in de gordijnen trekt, bezingt Mick Jagger enkele wanstaltige gruweldaden uit de wereldgeschiedenis door de ogen van Lucifer. Over het frivole pianospel van Nicky Hopkins worden achtereenvolgens onder andere de kruisiging van Jezus van Nazareth, de moord op tsaar Nikolaas II en zijn familie door de bolsjewieken, de Blitzkrieg, de Honderdjarige Oorlog en de vermoorde broers John en Robert Kennedy opgesomd.

Inspiratiebronnen

De creatieve songtekst van Mick Jagger komt niet uit het niets vallen. Hoewel Jagger zelf beweert vooral geïnspireerd te zijn door de negentiende-eeuwse Franse dichter Charles Baudelaire, komt het thema sterk overeen met het boek De Meester En Margarita. Deze krijgt hij cadeau van zangeres Marianne Faithfull, zijn toenmalige vriendin. De tweedelig roman van de Russische schrijver Michaíl Boelgákov beschrijft een bezoek van Satan aan Moskou, voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog. Ook schetst Boelgákov in zijn boek een hele andere verhouding tussen Jezus en Pontius Pilatus dan in de Bijbel beschreven wordt.

Stalin

Wanneer de schrijver op 48-jarige leeftijd overlijdt aan een erfelijke nierziekte heeft hij zijn boek nog niet voltooid. De Tweede Wereldoorlog is dan nog maar zes maanden onderweg en Stalins Rusland wordt er pas een jaar later bij betrokken, wanneer Hitler een non-agressiepact met de communistische leider verbreekt. Boelgákovs derde vrouw en weduwe Elena Shilovskaja hoopt het laatste literaire werk van haar man na de oorlog gepubliceerd te krijgen, al blijkt dat lastig. Het boek neemt het regime Josef Stalin in de jaren '30 namelijk onder de loep en daar is de dictator niet zo van gecharmeerd.

Nachtkastje

Zelfs na Stalins dood duurt het nog ruim tien jaar voor Shilovskaja De Meester En Margarita door de censuurcommissie van de sovjets heen krijgt, zij het met talloze aanpassingen. Het eerste deel is eind 1966 in een Russisch tijdschrift te lezen. Het tweede deel volgt begin 1967. Deze gecensureerde versie is onmiddellijk populair en wordt al vrij snel vertaald en in andere landen uitgebracht. Zo komt het op het nachtkastje van Mick Jagger terecht. Een ongecensureerde uitgave, gebaseerd op de originele manuscripten, wordt pas in 1989 voltooid. Het boek wordt in Rusland nog altijd als een meesterwerk beschouwd.

Duivelsaanbidders

Gezien de onderwerpkeuze schiet Sympathy For The Devil bij verschijnen in 1968 bij sommige luisteraars in het verkeerde keelgat. De songtekst zou geweld verheerlijken en de Stones worden door sommige gelovigen gezien als duivelsaanbidders. Jagger legt later uit dat hij juist hoopte om luisteraars een spiegel voor te houden en te laten zien dat geweld door mensen wordt veroorzaakt uit naam van een bepaalde ideologie. De tere zieltjes die de boodschap van Jagger verkeerd uitleggen en de media-aandacht die dat oplevert, leggen de Stones geen windeieren. Het bad boy-imago past ze prima en het album Beggars Banquet, waar Sympathy For The Devil op te vinden is, wordt een millionseller.

Blame it on the bossanova

Jagger denkt in eerste instantie een Bob Dylan-achtige song van Sympathy For The Devil te maken, maar Keith Richards stelt een bossanovaritme voor. Alle beschikbare slagwerkinstrumenten worden uit de kast getrokken: Jagger bespeelt de bongo's, Charlie Watts cowbell, Rocky Dzidzornu conga's en Bill Wyman een shaker. Zoals gebruikelijk met Britse rockgroepen uit de jaren '60 zijn ook de vriendinnetjes aanwezig. In dit geval Marianne Faithfull en fotomodel Anita Pallenberg, die een jaar eerder Brian Jones verruilde voor Keith Richards. Jones speelt akoestische gitaar tijdens de opnamesessie van Sympathy For The Devil, maar die is niet in het eindresultaat terug te horen, omdat het niet goed genoeg klinkt vanwege zijn drugsverslaving. Richards neemt ook de basgitaar van Jones voor zijn rekening.

Wie? Wie?

Pallenberg neemt in de opnamestudio waar hoe producer Jimmy Miller Mick Jagger aanmoedigt tijdens het zingen door hem te vragen voor wie hij het nu eigenlijk zingt. "Who? Who?" Deze ritmische mantra blijft hangen bij Pallenberg, die voorstelt om met een koortje 'woo woo' te zingen. Het is een van de meest kenmerkende onderdelen van de rockclassic en wordt vaak als knipoog gebruikt in andere nummers. Neem bijvoorbeeld Way Down Now van World Party of Valerie van de Britse band The Zutons, dat later veel bekender is geworden in de cover van Mark Ronson met Amy Winehouse. Pharrell Wiliams maakt in 2003 opnieuw een hit van de Stones-klassieker met een opgefriste remix.

Stenders & Van Inkel

Ook Bryan Ferry, Guns N' Roses, Ozzy Osbourne, Sandie Shaw, Motörhead, Laibach en onze eigen ster-dj's Rob Stenders en Jeroen van Inkel gaan met het nummer aan de haal. De versie van Stenders en Van Inkel ontstaat in 1990 tijdens hun gezamenlijke radioprogramma, wanneer het fameuze dj-duo opmerkt dat de melodie van Sympathy For The Devil perfect over die van de Primal Scream-hit Loaded past. Het ideetje wordt uitgewerkt met de bevriende house-dj Ben Liebrand, waarbij en passant een van de eerste mash-ups uit de popgeschiedenis ontstaat. Deze versie verschijnt onder de artiestennaam Buffalo Bob and The Rinkelstars op single en is een top 20-hit. De opbrengst gaat naar het goede doel.

Volg de NPO Radio 2 Top 2000

De beste, leukste en mooiste liedjes ooit hoor je van 25 t/m 31 december in de Top 2000! Je volgt de lijst der lijsten via radio, tv en online. Bekijk de lijst van dit jaar.

Foto omslag: Bullet-Ray