Van Edison tot Axl Rose: de meest historische stemopnames ooit

De aller eerste stemopname

Voor ons in de 21e eeuw is het de normaalste zaak van de wereld om de radio, tv of computer aan te zetten en het kraakheldere stemgeluid van onze favoriete artiesten en radio-dj's te horen. Dat is wel anders wanneer de Fransman Édouard-Léon Scott de Martinville op 9 april 1860 een eerste poging doet om zijn eigen stem op te nemen. Hij zingt Au Clair De La Lune in zijn in 1857 uitgevonden fonautograaf, het eerste apparaat waarmee geluid kan worden opgenomen. Je moet wel goed luisteren, wil je de tekst kunnen ontrafelen.

De doorbraak van Thomas Edison

De man die het meest in verband wordt gebracht met de uitvinding van geluidsdragers is Thomas Alva Edison. Naast een beroemd uitvinder is hij bovenal een uitgekookte zakenman, die lang niet alle uitvindingen zelf doet waar hij zij naam aan verbindt. Edison bedenkt in 1877 iets waar Édouard-Léon Scott de Martinville zeventien jaar eerder niet bij stil heeft gestaan, namelijk dat je een opname ook weer moet kunnen afspelen. De oudste bestaande stemopname van Edison dateert van 22 juni 1878 en is een opvoering van het kinderrijmpje Mary Had A Little Lamb op zilverfolie.

De eerste band

Edison heeft meteen dollartekens in zijn ogen als hij ziet dat er enorme interesse is voor de door hem uitgevonden wasrol. Deze zeer breekbare wassen tube is de eerste commercieel verkrijgbare geluidsdrager. Hij formeert zelfs speciaal een studio-orkest om bekende liedjes uit die tijd op wasrol in te spelen: Issler’s Orchestra, onder aanvoering van Edward Issler. Het nummer Electric Light Quadrille uit 1889 is de eerst bekende orkestopname met vocalen. Electric Light Orchestra ontleent zijn naam aan dit gegeven. Onderstaande opname van het liedje is ietsje later gemaakt.

De eerste zangeres

Gezien hoe fragiel Edsons wasrollen zijn, is het niet met zekerheid te zeggen wie de eerste vrouw is wier stem is opgenomen, maar de Engelse mezzo-sopraan Ada Jones staat te boek als de eerste zangeres van wie er opnames verkrijgbaar waren. Ze debuteert eind 1893 in Edisons opnamestudio, waar ze op twintigjarige leeftijd Sweet Marie zingt. Het liedje wordt twee jaar daarvoor geïntroduceerd in de musical A Knotty Affair, waar het wordt gezongen door Raymon Moore, die het ook schreef. Ada groeit uit tot een van de grootste sterren in de eerste twee decennia van de 20e eeuw.

De geboorte van de rock-’n’-roll

Er zijn diepgaande studies gedaan naar wat nou het eerste rock-’n’-rollnummer is. De kortste manier om die samen te vatten is gelijk aan een onduidelijke relatiestatus op Facebook: het is gecompliceerd. Als we toch een educated guess moeten doen, dan gaan we voor Roll ‘Em Pete van blueszanger Big Joe Turner en boogiewoogiepianist Peter Johnson, opgenomen op 30 december 1938 — ruim vijftien jaar voor een jonge Elvis Presley de Sun-studio binnenloopt om zijn eerste plaatje te maken.

Het debuut van The Beatles

Vier jaar voordat Beatlemania in 1962 van start gaat met Love Me Do, staan John Lennon, Paul McCartney en George Harrison al gezamenlijk in een opnamestudio in hun thuisstad Liverpool. Dan nog onder de naam The Quarry Men. Op 12 juli 1958 maken ze hun eerste opname: een cover van Buddy Holly’s That’ll Be The Day, met op de B-kant de eerste opgenomen Lennon/McCartney-compositie, In Spite Of All Danger. Paul McCartney bezit het originele exemplaar van die opname, maar hij maakt er later vijftig kopietjes van als kerstcadeau voor vrienden. Een bewerkte versie verschijnt in 1995 op cd.

De hoogste en de laagste

Dat brengt ons bij de hedendaagse popmuziek. Dankzij moderne technieken klinken opnames van vocalisten sinds de jaren tachtig beter dan ooit tevoren. Vanwege het hoge dynamische bereik van cd’s en andere digitale geluidsbronnen horen we noten die voorheen moeilijk te reproduceren waren. Zo tikt Mariah Carey in haar hit Emotions uit 1991 de hoogste noot aan die ooit is vastgelegd (G7).

How low can you go? Nou, Axl Rose zingt in 2008 de laagste noot uit de pophistorie op There Was A Time (F1).​

Mariah en Axl in de NPO Radio 2 Top 2000

Guns N' Roses staat met dertien noteringen in de NPO Radio 2 Top 2000. Mariah Carey staat er slechts één keertje in. Wil je weten met welk nummer? Check het hier!

Foto omslag: ANP