Met Revolver breekt de psychedelische periode van The Beatles echt aan

In 1966 beginnen The Beatles steeds minder plezier te hebben in het geven van concerten. John, Paul, George en Ringo worden al sinds hun eerste succesvolle tours overstemd door gillende toeschouwers, die het de muzikanten onmogelijk maken zichzelf te horen.

‘The Beatles zijn groter dan Jezus’

Tel daarbij op dat de stemming rond de band, vooral in Amerika, steeds grimmiger is geworden. Een van de grote oorzaken hiervoor is het interview dat John Lennon in maart 1966 geeft met de Evening Standard. Hierin begint de zanger over het teruglopende aantal gelovigen, waarbij hij aangeeft dat ‘The Beatles groter zijn dan Jezus’. De uitspraak valt compleet verkeerd, en leidt tot bedreigingen en het massale verbranden van Beatles-albums.

Daarnaast spreken The Beatles hun afkeuring over de Amerikaanse inmenging in Vietnam uit. Daarmee zijn ze een van de eerste beroemdheden die dat doen: in die periode zijn er nog relatief weinig tegenstanders van de oorlog. Het zorgt voor een uiterst negatieve stemming rond de band, en – wat vandaag de dag moeilijk te geloven is – The Beatles verkopen hun laatste optredens zelfs niet uit.

Album zonder live-verplichtingen

De groep beslist dan ook om te stoppen met optreden en zich volledig te richten op het opnemen van albums. De Amerikaanse tour in het najaar van 1966 moet de laatste worden, met een show in Candlestick Park in San Francisco als uitzwaaioptreden. Naast het eind van het toeren geven The Beatles aan ook geen zin te hebben in het opnemen van een nieuwe speelfilm. Daardoor zijn de agenda's van de vier Engelsmannen in jaren niet zo leeg geweest.

Wanneer The Beatles in april 1966 aan de opnames van Revolver beginnen, weten ze dus dat het eind van hun carrière als liveband in zicht is. Als gevolg hiervan hoeven de muzikanten zich geen zorgen te maken over of hun nieuwe nummers op het podium uitvoerbaar zijn of niet. Die vrijheid leidt tot een stortvloed aan experimenten in de opnamestudio.

Indiase invloeden, nieuwe technieken

Die experimentele instelling vertaalt zich ook in de tijd die The Beatles nemen in de studio. Voor Rubber Soul, de tamelijk vernieuwende voorganger van Revolver, duurden de opnames 80 uur. Voor Revolver wordt veel meer tijd genomen – 220 uur in totaal.

Het eerste nummer dat tijdens de sessies wordt opgenomen is Tomorrow Never Knows. Lennon baseert de tekst op het boek The Psychedelic Experience: A Manual Based On The Tibetan Book Of The Dead van Timothy Leary, Richard Alpert en Ralph Metzner, dat hij ontdekte tijdens zijn experimenten met de drug LSD. Het trippy geluid van het nummer komt door een achteruit afgespeelde gitaarpartij, een sitar en een loop van tapeopnames op de achtergrond – waarmee Tomorrow Never Knows een van de vroegste voorbeelden is van het gebruik van sampling in popmuziek. "Een nummer als Tomorrow Never Knows klinkt nog altijd als toekomstmuziek", schrijft de Volkskrant onlangs over de track.

Ook Harrison slaat aan het experimenteren, wat het meest duidelijk te horen is in Love You To. In 1965, op Rubber Soul, zorgde de gitarist al voor een revolutie door sitar te spelen op Norwegian Wood (This Bird Has Flown), en op Revolver doet hij daar nog een schepje bovenop. Love You To is volledig gebaseerd rond klassieke Indiase muziek, een primeur in de westerse pop.

Ook de rest van Revolver is gevuld met vernieuwende geluiden. Het titelkarakter in het door McCartney geschreven Eleanor Rigby sterft een eenzame dood, en de track heeft een orkest als enige instrumentatie. Ook op For No One zingt de bassist over een tragisch verlopen relatie, en is er ruimte voor een solo op een Franse hoorn. Een enorm verschil met de zoetige liefdesliedjes die The Beatles op hun vroege albums maken.

Andere thema's op het album: een stevige kritiek op het Britse belastingsysteem (Taxman), een anekdote over een bijna-doodervaring (She Said She Said) en de cryptische vertelling van een dokter die zijn 'patiënten' voorziet van drugs (Dr. Robert). Die experimentele tracks worden afgewisseld met een van McCartneys mooiste liefdesliedjes (Here, There and Everywhere) én een van de ultieme guilty pleasures ​uit het Beatles-oeuvre met Yellow Submarine.

Imposante reputatie

In de 55 jaar na de release van Revolver heeft het album een ronduit legendarische status bereikt. In The Rolling Stone Album Guide van 2004 schrijft muziekjournalist Rob Sheffield dat je op de plaat “The Beatles op de toppen van hun kunnen hoort. Ze namen het tegen elkaar op, omdat geen andere act bij ze in de buurt kon komen.”

Sinds het begin van de 21ste eeuw lijkt Revolver zelfs bezig aan een opmars, waarbij dit album, en niet Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band uit 1967, wordt beschouwd als het beste werk van The Beatles. Zo schrijft de BBC in 2016 dat “Revolver alles doet wat Sgt. Pepper doet, maar Revolver deed het eerder en vaak beter.”

Revolver in de NPO Radio 2 Top 2000

Van de dertig noteringen van The Beatles in de NPO Radio 2 Top 2000 van 2020 zijn er twee afkomstig van Revolver. Het gaat om Eleanor Rigby (plek 492) en Yellow Submarine (plek 1490).

​Foto: Albumhoes The Beatles