De gitzwarte ziel van Eddie Vedder

‘Black’ is één van de meest gespeelde nummers van Pearl Jam. Tot op heden heeft de groep het nummer 567 keer live uitgevoerd, waaronder drie keer op Pinkpop. De rockballad is al ouder dan Pearl Jam zelf. De muziek wordt in 1990 geschreven onder de titel ‘E Ballad’ door Stone Gossard, dan nog gitarist van Mother Love Bone. De zanger van die band, Andrew Wood, overlijdt in maart van dat jaar na een heroïneoverdosis. Samen met bandlid Jeff Ament en jeugdvriend Mike McCready richt Gossard de nieuwe groep Mookie Blaylock op, vernoemd naar een basketballer van Atlanta Hawks, met rugnummer 10. Later wordt de naam gewijzigd naar Pearl Jam, een inventief synoniem voor sperma. Een zanger ontbreekt, maar die hopen de muzikanten uit Seattle te vinden door een demo rond te sturen. Op die demo staat onder meer de instrumentale track 'Dollar Short', dat later 'Alive' zal gaan heten.

Incestueus

Via allerlei omwegen komt het cassettebandje in de handen van de in San Diego woonachtige Eddie Vedder terecht, die dan nog werkzaam is als beveiliger. Vedder zingt een aantal van Gossards instrumentale demo’s in en gooit het bandje op de post. Hij krijgt al snel een belletje van Gossard met een uitnodiging om naar het regenachtige Seattle af te reizen. Naar verluidt, schrijft Vedder de tekst voor ‘Black’ terwijl hij onderweg is naar zijn auditie. Meteen wordt hij als zanger aangenomen en nog voordat ze de bandnaam veranderen, wordt ‘Black’ op maandag 22 oktober 1990 voor het eerst live gespeeld in Seattle. Debuutalbum Ten verschijnt pas tien maanden later, met ‘Alive’ als de eerste single. Ondanks de expliciete songtekst over incest wordt de rocksong overal ongecensureerd gedraaid.

Mariah Carey

Nog geen jaar na het verschijnen van Ten is Pearl Jam de op één na populairste Amerikaanse grungeband. In het kielzog van Nirvana’s meesterwerk Nevermind worden ‘Alive’, ‘Even Flow’ en ‘Jeremy’ volop gedraaid door radiostations die de dan nieuwe stroming een warm hart toedragen. De cd gaat als zoete broodjes over de toonbank en de band staat plotseling in de internationale hitparades tussen artiesten als Madonna en Mariah Carey, de toenmalige vriendin van Pearl Jams platenbaas Tommy Mottola. Hij speelt een belangrijke rol in de carrières van Céline Dion, Gloria Estefan, Michael Jackson, Shakira, Destiny’s Child, Mika, Anastacia en Ricky Martin, dus het is geen verrassing dat hij ook Pearl Jam op de kaart weet te zetten.

Wantrouwig

In zijn optiek is ‘Black’ de perfecte volgende single van het debuutalbum. Het is immers 1992 en rockballads van heavy bands als Extreme, Faith No More en Soul Asylum hebben zich dan al ruimschoots bewezen in de Amerikaanse charts. Om nog maar te zwijgen over de monsterhit ‘(Everything I Do) I Do It For You’ van de Canadese rockzanger Bryan Adams, een jaartje eerder. ‘Black’ staat zelfs al bij veel stations op de playlist. Één probleempje: Vedder wil niet dat ‘Black’ als single verschijnt, laat staan dat er een videoclip bij wordt gemaakt. Het nummer is hem te dierbaar. Mottola probeert zijn zin door te drijven, maar Vedder staat op zijn strepen, waarna ‘Oceans’ als single verschijnt. Deze song is begin 1993 een bescheiden hitje voor Pearl Jam. De zanger vertrouwt Mottola echter voor geen meter en belt persoonlijk naar radiostations om te controleren of de platenbaas zich aan zijn woord heeft gehouden. Voor zover bekend bestaat er geen Amerikaanse uitgave van ‘Black’, al verschijnt er in Europa wel een zeldzame promotionele single van het nummer. Begin 2019 gaat er daarvan eentje voor €250,- van de hand.

Onbeantwoorde liefde

In tegenstelling tot songteksten als die van ‘Alive’ en ‘Jeremy’, is Eddie Vedder veel poëtischer in de tekstregels van ‘Black’. Het blijft lange tijd onduidelijk waar het nummer nu exact over gaat, al is het zeker dat de tekst handelt over het gemis van een geliefde. Sommige fans lezen in de cryptische zinnen het overlijden van een dierbare, wellicht door zelfmoord, een mogelijke abortus of zelfs diepere religieuze betekenissen. Wanneer ter gelegenheid van het twintigste jubileum van het album Ten een documentaire verschijnt, legt de frontman van Pearl Jam uit dat ‘Black’ gaat over het omgaan met een relatie die ten einde komt. “Ik heb wel eens gehoord dat je geen ware liefde kunt voelen tenzij het een onbeantwoorde liefde is”, zegt hij in 2010. “Dat is een bittere pil, want dan is degene van wie je het meeste houdt niet degene die altijd bij je zal zijn.” Tegelijkertijd stelt de rockzanger dat zijn songteksten voor meerdere interpretaties openstaan en dat ‘Black’ voor iedereen iets anders kan betekenen. Een muzikant die Vedder ooit op de man af vroeg wat de songtekst ‘Black’ nu eigenlijk betekent, kreeg als antwoord: “Dat gaat je niks aan.”

VOLG DE TOP 2000

Je volgt de NPO Radio 2 Top 2000 van 25 t/m 31 december op radio, tv en online. We hebben alle kanalen voor je in een handig overzicht gezet zodat je niets hoeft te missen. Bekijk de lijst van dit jaar.

Foto omslag: Bullet-Ray