Longarts Wanda was zelf jarenlang rookverslaafd: ‘Werd betrapt door mijn dochter’

Meer dan dertig jaar lang behandelde De Kanter dag in dag uit patiënten in het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis die ziek zijn geworden door roken. Niet lang geleden vertrok ze daar om fulltime anti-rookactivist te worden. Al jaren was ze bezig (“soms 100 uur in de week”) om naast haar werk de politieke lobby rondom roken te beïnvloeden. “Het leek me effectiever om dat fulltime te gaan doen.”

‘Ik werd betrapt door mijn dochter’

Opmerkelijk genoeg was De Kanter zelf, ondanks haar beroep als longarts, jarenlang zelf een verstokte roker. Ze begon toen ze twaalf was. “Ik werd betrapt door mijn dochter toen ik aan het roken was, want ik deed dat nog heel weinig en stiekem. Maar ze was echt vrij radeloos toen ze mij zag. Voor haar stond roken gelijk aan de dood.” In 2007 stopte ze.

Het enige voordeel aan haar jarenlange verslaving is dat ze nu weet wat zo’n verslaving inhoudt. “En hoe een verslaafde de waarheid kan wegmaken. Dat is precies wat het verslaafde brein doet”, legt ze uit. “Die praat alles recht wat krom is. Je vindt steeds redenen om door te gebruiken, of het nu alcohol, cocaïne of roken is. Op het moment dat je verslaafd bent zie je jezelf niet als verslaafde, maar dan zie je het als een keuze.”

‘Ik had al besloten: als ik het krijg, ga ik niet naar een arts’

In haar werk zag De Kanter veel mensen overlijden aan longkanker en COPD als gevolg van een rookverslaving. “Maar ik dacht: als dat mij overkomt heb ik het zelf gedaan. Ik droomde vaak dat ik longkanker had en dat ik werd uitgelachen door mijn collega’s, dus ik had al besloten: als ik het krijg ga ik niet naar een arts toe.”

Het lukte haar uiteindelijk met pijn en moeite om te stoppen. Er voor zorgen dat alle rokers net als zij een einde aan hun verslaving kunnen maken is in principe simpel, stelt de longarts. “Als dit vandaag op de markt zou komen, zou dit nooit legaal zijn”, zegt ze. “Met de inzichten van nu veranderen we heel veel dingen. Asbest is in heel Nederland verboden. Als er fipronil in eieren wordt gevonden worden die meteen van de markt afgehaald.”

‘Tabak moet de wereld uit’

Maar voor tabak, waar in principe al dertig jaar van bekend is dat het schadelijk en verslavend is, geldt dit niet. “Tien jaar geleden zou je me dit nooit horen zeggen, maar ik denk dat we langzamerhand met de kennis van nu moeten ophouden met de ‘backup-control’,” zegt De Kanter. “Tabak moet de wereld uit. Als een bedrijf niets toevoegt aan de wereld behalve kanker, ellende en ziekte, dan is de rekensom toch heel simpel?”

Om stappen in die richting te zetten moet er eerst voor gezorgd worden dat sigaretten niet meer verkocht mogen worden in supermarkten en benzinestations. De verkoop moet beperkt worden tot sigarettenspeciaalzaken die niet in de buurt van scholen of opleidingen te vinden zijn. “En er moet een vergunningsstelsel komen, dat er niet weer naast een Albert Heijn een apart winkeltje komt.”

Luister hieronder naar een nieuwe aflevering van Oorlog in je Lichaam:

WNL-podcast Oorlog in je Lichaam

Oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen heeft een tweede seizoen gemaakt van de podcastserie ‘Oorlog in je Lichaam’ voor WNL. Een ontroerende, maar ook optimistische 8-delige serie over de ziekte kanker. We horen hoe het nu gaat met zijn vrouw Sigrid die vorig jaar het bericht kreeg dat ze uitgezaaide borstkanker heeft. Ook spreekt hij met presentator Ruud de Wild over zijn darmkanker en de gevolgen daarvan voor zijn leven. En Melissen gaat onder meer langs bij omwonenden van fabrieken en snelwegen die bang zijn dat ze kankerverwekkende lucht inademen. Artsen en onderzoekers plaatsen de verhalen in perspectief.