Ramses Shaffy

Ramses Shaffy wordt op 29 augustus 1933 in de Parijse voorstad Neuilly-sur-Seine geboren als zoon van een Egyptische diplomaat en een Pools/Russische moeder. Vrijwel direct na zijn geboorte trekt zijn moeder alleen met Ramses naar de Zuid-Franse badplaats Cannes om daar een luxe leven te leiden in hotels en restaurants. Als Ramses zes jaar is besluit zijn moeder hem onder te brengen bij een familielid in Utrecht. Dit is echter geen succes en hij wordt spoedig in een kindertehuis geplaatst. Totdat een liefdevol pleeggezin in Leiden zich over hem ontfermt. Zijn pleegmoeder is, evenals zijn echte moeder, zeer muzikaal en in zijn nieuwe gezin speelt piano en zang een grote rol. 

Zijn biologische moeder bezoekt hem nog een enkele keer; zijn vader ziet hij voor het eerst kort voor diens overlijden op 93-jarige leeftijd. Ramses Shaffy volgt, na een jaartje Rietveld Academie, van 1952 tot 1955 lessen aan de Amsterdamse Toneelschool en acteert daarna bij de Nederlandse Comedie, waar zijn recalcitrante houding in 1961 uiteindelijk tot ontslag leidt. Shaffy speelt daarna voor verschillende gezelschappen zoals Ensemble en Toneelgroep Amsterdam en is te zien in speelfilms van Bert Haanstra, Lennaert Nijgh en Wim Verstappen.

Hoewel hij gedurende zijn hele carrière blijft acteren, legt hij vanaf het begin van de jaren zestig meer en meer de nadruk op zijn muzikale talenten. In 1960 neemt hij zijn eerste Engelstalige EP op: ‘Come With Me’. Een jaar later doet hij mee aan het Songfestival in Knokke. Als in oktober 1964 in het Amsterdamse Miranda Paviljoen zijn cabaretprogramma ‘Shaffy Chantant’ van start gaat, met naast Shaffy pianist Polo de Haas, Joop Admiraal en de zangeressen Loesje Hamel en Liesbeth List, komt de muzikale carrière van Ramses Shaffy in een stroomversnelling. Zijn muzikale en poëtische talenten komen in dit succesvolle programma volledig tot zijn recht en Shaffy verwerft meer en meer bekendheid. De ‘Shaffy Cantate’, het jubelende duet met Liesbeth List waarmee ‘Shaffy Chantant’ telkens opent, wordt in 1966 op plaat uitgebracht, al snel gevolgd door ‘Sammy’. Met dat laatste nummer staat hij 20 weken in de hitlijsten. In 1966 verschijnen twee LP’s: Ramses II en Shaffy Chantant. Een jaar later ontvangt Ramses Shaffy een Edison.

Met Marjol Flore, Thijs van Leer, Louis van Dijk en Sylvia Alberts brengt hij in 1968 in wat later het Shaffy Theater gaat heten, een nieuw theaterprogramma: ‘Shaffy Verkeerd’. Boudewijn de Groot en Lennaert Nijgh componeren in 1968 ‘Pastorale’, een hemelbestormend liefdesduet dat Ramses Shaffy en Liesbeth List op het lijf geschreven is. ‘Pastorale’ bereikt de derde plaats in de hitparade. In 1970 verschijnt Sunset Sunkiss, een EP met muzikale gedichten waarbij Shaffy samenwerkt met de Focus-leden Jan Akkerman en Thijs van Leer. Hetzelfde jaar brengt Shaffy de LP ‘Zonder Bagage’ uit, geproduceerd door Gerrit den Braber. Met het door hemzelf geschreven ‘Zing, Vecht, Huil, Bid, Lach, Werk En Bewonder’ voegt Shaffy in 1971 opnieuw een klassieker toe aan de Nederlandstalige muziekgeschiedenis.

Het jaar daarop doet hij dat nog eens met ‘We Zullen Doorgaan’. Het succes van dit nummer wordt flink gestimuleerd door de gelijknamige persiflage van André van Duin, die het naar verluidt presteert ‘We Zullen Doorgaan’ al op te nemen voordat Shaffy het origineel in de studio heeft ingezongen. Eind jaren zeventig treedt Shaffy regelmatig op met Liesbeth List met wie hij ook de albums ‘Samen’ en ‘Liesbeth & Ramses Live!’ opneemt. In 1980 ontvangt Shaffy een Gouden Harp. Begin jaren tachtig stokt zijn muzikale loopbaan. Hij trekt zich voor twee jaar terug in een Baghwan-commune. Shaffy is daarna nog regelmatig te zien in film- en televisieproducties. In 1993 schittert hij met een dubbelrol in de musical De Man Van La Mancha van het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. ‘Ramses ’97’ is de titel van het muziekprogramma waarmee hij na tien jaar afwezigheid nog eens met groot succes in het theater staat. In 1999 speelt Ramses Shaffy een rol in de speelfilm ‘Nachtvlinder’ van Herman van Veen.

De gezondheid van Shaffy gaat hard achteruit, niet in de laatste plaats door de uitbundige levensstijl die hij er altijd op nagehouden heeft. Hij wordt opgenomen in een verzorgingshuis. Regisseur Pieter Fleury maakt in 2002 een documentaire over Ramses Shaffy. ‘Ramses’ is de openingsfilm van het Nederlands Film Festival en bij die gelegenheid wordt Shaffy onderscheiden in de rang van Ridder van de Orde van de Nederlandse Leeuw. Shaffy staat plots weer volop in de belangstelling.

Bovendien ontvangt hij dat jaar de Blijvend Applaus Prijs wegens zijn opmerkelijke en bijzondere bijdragen aan het Nederlandse theater. En uit handen van burgemeester Cohen ontvangt Shaffy in december 2002 bovendien de Zilveren Medaille van de stad Amsterdam. In de zomer van 2002 maakt Radio 2 bekend dat Ramses Shaffy tijdens het aan hem gewijde Gala van het Nederlandse Lied op zondag 9 maart 2003 de Radio 2 Zendtijdprijs krijgt. Radio 2 en Conamus benadrukken daarmee de niet weg te denken rol die Ramses Shaffy heeft gespeeld voor het Nederlandse Lied. In 2005 staat Ramses weer hoog in de hitparade met een nieuwe versie van 'Laat Me', opgenomen en uitgevoerd met Liesbeth List en de groep Alderliefste. De begeleidende clip laat een oude, breekbare artiest zien, die eenmaal achter de microfoon weer helemaal tot leven komt. Samen met Alderliefste treedt Ramses nog enkele malen op, zoals tijdens het Bevrijdingsfestival in Haarlem.

In 2006 ontvangt Ramses de eerste Edison Oeuvre Prijs voor Kleinkunst. Tevens verschijnt de cd-boxset Laat Mijn Liedjes Nu Maar Zwerven met daarin het gehele oeuvre van de zanger. In november 2007 wordt in de Amsterdamse Schouwburg een borstbeeld van Ramses onthuld.

In 2009 wordt bekend dat de inmiddels 76-jarige Ramses, van wie in het najaar de cd-boxset Laat Me verschijnt met daarin enkele nog nooit eerder uitgebrachte opnamen, slokdarmkanker heeft. Op 1 december 2009 overlijdt Ramses Shaffy op 76-jarige leeftijd.“Ik ben een diabolisch mens, die met één oog naar God kijkt en met de andere naar de duivel,” aldus de man die de kunst verstond het leven ten volle te leven en dat tot aan zijn dood deed.