Justin Vali is de met zijn trio een van de belangrijkste vertolkers van traditionele muziek uit Madagaskar. Vali bespeelt de valiha, een snaarinstrument dat hij op zijn vijfde van zijn vader leert bespelen.
Justin Vali is de artiestennaam van Justin Rakotondrasoa. Begin jaren negentig herontdekte de wereldmuziek Madagaskar en besloot Vali (in 1991) een band te starten die traditionele muziek uit Madagaskar zou gaan brengen. Dat werd het Justin Vali Trio samen met Doudou Tovoarimino op de akoestische gitaar en Héry Andrianasolo op de accordeon. Vali zelf bleef de valiha bespelen, een snaarinstrument dat hij vanaf zijn vijfde van zijn vader had leren bespelen.In 1992 vestigde Vali zich in Frankrijk, waar hij een carrière opbouwde als muzikant voor huwelijksfeesten en partijen. Al snel volgde een eerste album, Rambala, waarop Vali afgezien van muzikale talenten een talent voor compositie liet zien. Het volgende album, Malgache Connexion, luidde het begin in van een reeks albums met traditionele thema's uit Madagaskar. In 1994 bracht het Vali Trio het album Ny Marina uit, het product van een uitgebreide tournee met het Womad Festival door Australië, Japan en de Verenigde Staten. Het hoogtepunt van dit tournee werd gevormd door een optreden ter ere van 25 jaar Woodstock, samen met Peter Gabriel. Ny Marina kwam dan ook uit onder het label van Peter Gabriel Real World.Naast Peter Gabriel bleken ook andere beroemdheden geïnteresseerd in de traditionele muziek van Vali. Zo vroeg Kate Bush, enthousiast geworden na het beluisteren van zijn eerste album, Vali mee te werken aan haar album Red Shoes. En Ben Harper vroeg Vali's band voor zijn eigen voorprogramma. Niet alleen beroemdheden zijn onder indruk van Vali's muziek. Vali wordt inmiddels wereldwijd beschouwd als de belangrijkste exporteur van Madagaskarese muziek.
Interview
Justin Vali is een van de grootste, zo niet dé grootste, muzikant uit Madagaskar. Met zijn band wil hij traditionele muziek uit Madagascar bekendheid geven op internationaal niveau. Begin oktober 2003 waagde hij een poging in Nederland, op het Rotterdamse Dunya - Windows to the World festival. NPS Jazz was erbij en vroeg Justin Vali enkele vragen over zijn muziek, de roots van zijn muziek en het geheimzinnige instrument dat de kern van zijn muziek vormt, de valiha (spreek uit 'valie'). Het was een traditie in Vali's familie om dit instrument zelf te maken en te bespelen. Na een akoestisch optreden, dat soms ingetogen is en soms uitbundig en opzwepend, pakken Justin Vali en zijn bandleden hun spullen. Nauwkeurig worden alle verschillende (veelal snaar) instrumenten ingepakt in koffertjes en afgedekt met kleurige doeken. De band bestaat, naast Justin Vali, uit Doudou (gitaar), Héry (accordeon) en Fabrice (percussie). Allen beschikken over het talent meerdere instrumenten te bespelen en dit te combineren met zang.Wat voor een muziek maakt Vali en wat is de valiha?Vali omschrijft zijn muziek zelf als wereldmuziek die sterk traditioneel getint is en die zich van andere muziek onderscheid door het geluid van de valiha. Dit snaarinstrument is het belangrijkste en meest traditionele instrument van Madagaskar. Het wordt van bamboe gemaakt, maar er bestaan ook metalen versies. De valiha staat symbool voor de geboorte van de staat Madagaskar en verenigt verschillende etnische groepen die Madagaskar bevolken. De valiha heeft in een rijke geschiedenis verschillende rollen vervuld. Het bespelen van de valiha stond aanvankelijk voor macht, was later beperkt tot de aristocratie en wordt nu nog slechts door een handje vol deskundigen als Justin Vali gedaan. Zij zien het als hun taak de traditie van de valiha te behouden en te verspreiden onder een jongere generatie.Waar gaan Vali's teksten over?Justin Vali schrijft zijn eigen teksten. Daarbij put hij uit zijn persoonlijke omgeving en het leven op het platteland van Madagaskar waar de (grote) familie een zeer belangrijke rol vervult. Zo komt hij zelf uit en gezin van tien jongens en tien meisjes. Hij omschrijft zijn teksten als filosofisch en spiritueel. Belangrijke onderwerpen zijn de liefde, het leven in de natuur, vervuiling en de familiebanden. Politiek zijn de teksten niet, hoogstens verdekt politiek en eerder diplomatiek. Wat wil Vali met zijn muziek bereiken?Sinds ongeveer vijftien jaar is Vali bezig zijn muziek op internationaal niveau te brengen. Vali probeert met zijn muziek een boodschap over te brengen van spiritualiteit, levensvreugde, dans en hoe het dagelijks leven op Madagaskar eruit ziet. Om de muziek internationaal succesvol te maken voegt Vali speciale elementen aan zijn traditionele muziek toe, 'zodat het westerse publiek het beter begrijpt'. Gedacht moet worden aan herhalingen in melodie, makkelijke woorden ('bilo, bilo..') en een structuur zoals wij die in westerse landen kennen, van refreinen en coupletten. Van groot belang voor Vali is dat hij met zijn muziek de traditie van de valiha voort kan zetten.Meer Vali: http://www.justinvali.com